Punk wordt 40 dit jaar en de mooiste manier om dat te vieren is met vinyl op de platenspeler. Alle punkklassiekers uit de jaren 1976-1980 verschenen oorspronkelijk op vinylsingles. Debuut-lp’s van de Ramones, Sex Pistols en The Clash gaven de pophistorie een nieuwe wending. Punk in Nederland kwam wat later op gang, maar na het onsterfelijke Wap Shoo Wap (I’m Sure We’re Gonna Make It) van Ivy Green was het hek van de dam en werd 1978 het ultieme Nederpunkjaar. Gezichtsbepalende punkplaten verschijnen nu op versgeperst vinyl.

Diverse Artiesten – I Don’t Care, The No Fun and Plurex Singles 1978 (Pseudonym)
De oorsprong van de Amsterdamse punklabels Plurex en No Fun is terug te voeren naar platenwinkel RAF in de Rijnstraat, waar bedrijfsleider Hansje Joustra de eerste eigenhandig geïmporteerde punkplaatjes van de Sex Pistols en Pere Ubu verkocht. Zelf een label beginnen was een kleine stap. Met hulp van kunstenaar/muzikant Dirk Polak startte Joustra het No Fun-label dat singles uitbracht van God’s Heart Attack, Helmettes, Subway en Mecano Ltd. De zestienjarige Wally van Middendorp was vaste klant bij RAF en hing een zelfgemaakte poster van zijn gefingeerde groep Tits op. Pas later voegden Van Middendorp en RAF-medewerker Sam Tjioe de daad bij het woord met hun Plurex-label, dat singles van Filth, Mollesters en natuurlijk de Tits liet persen. I Don’t Care What The People Say van de Helmettes en We’re So Glad Elvis Is Dead van Tits werden Nederpunkklassiekers die inmiddels hun gewicht in goud waard zijn op de tweedehandsmarkt.

De A- en B-kanten van alle zeven singles die Plurex en No Fun in 1978 uitbrachten zijn verzameld op de lp I Don’t Care, een kleurrijke blauwdruk van de Nederpunk uit dat kroonjaar. Het Groningse Subway gebruikte schaamteloos een opname uit Jesus Christ Superstar voor hun opruiende Jesus Loves Me (But I Don’t Care). Filth uit Amsterdam-Noord gooide alle frustraties eruit in Don’t Hide Your Hate; de essentie van Nederpunk in een notendop. Als bonus diepte heruitgavelabel Pseudonym de tapes op van wat Plurex single nummer vier had moeten worden: het cabareteske Niets Aan Me Leven van de Haagse zanger Ton van der Meer. Die kreeg van zijn manager Willem van Kooten alias Joost den Draaijer geen toestemming om zich met de hobbyïstiche punk-entrepreneurs Van Middendorp en Tjioe in te laten. De zeventien onverbiddelijke punksongs van I Don’t Care blijven bijna allemaal binnen de drie minuten en spatten uit de groeven als de glorieuze jeugdzonden die het zijn gebleven.

Suzannes – Dutch Punk 1977-1978 (Rave Up Records)
Niet minder belangrijk als tijdsdocument is het verzamelde werk van de Suzannes uit Enschede. Duizend idioten waren er nodig om de minimumoplage van duizend plaatjes te verkopen, redeneerden de oprichters van doe-het-zelflabel 1000 Idioten. Punkgroep Suzannes werd door het debuutalbum van de Ramones geïnspireerd tot de zes nummers van de EP New Disease,waarvan de nummers Teenage Abortion en Hippie de meeste indruk maakten. Sla me dood als je vindt dat ik op een hippie ga lijken, verwoordden ze het gangbare punksentiment van 1977. Aangevuld met live-opnamen en het nummer Tennis Shoes van het door Muziekkrant OOR geconcipieerde verzamelalbum Keihard & Swingend is deze in kleine oplage uitgebrachte lp een onmisbaar document van een band die verrassend veel overeenkomsten had met de ruige beatmuziek van de Outsiders en Q’65. Die in hun tijd (de sixties) natuurlijk ook al een soort punkrockers waren.

Diverse Artiesten – Punk 45, Kill The Hippies! Kill Yourself! (Soul Jazz)
Een fraai uitgevoerd koffietafelboek over ruige punksingles: het lijkt een contradictio in terminis. Het in 2013 door Soul Jazz uitgegeven Punk 45 werd een bijbel voor liefhebbers van punk op 45 toeren, waar inmiddels vijf dubbel-lp’s met Amerikaanse en Britse (proto)punk van 1969 tot 1980 aan gekoppeld werden. Kill All Hippies! was de eerste en richt het vizier op de Amerikaanse underground, van de New Yorkse Heartbreakers met gitarist Johnny Thunders tot hippie-vermorzelende Deadbeats uit Los Angeles. Bands als The Flamin’ Groovies en The Bizarros stonden aan de wieg van de Amerikaanse punk. Pere Ubu en Tuxedomoon gaven een voorproefje van wat later new wave zou gaan heten: dwarse en vaak buitenissige muziek waarin geëxperimenteerd werd met elektronica en hoekige ritmes. Alles was mogelijk in muziek die de vloer aanveegde met bestaande conventies, maar die goed genoeg was om er ook nu nog de oren bij te spitsen.

Fuz – Sugar Coated (Fuz)
Fast forward naar het hier en nu. De Amsterdamse meidengroep Fuz mag tot de hedendaagse (garage)punk worden gerekend. De zes songs van hun 10-inch debuut druipen van een vunzige sensualiteit, ergens tussen The Cramps en de Jack White-producties van zijn ex Karen Elson. Het kan geen toeval zijn dat drumster Gini de dochter is van Claw Boys Claw-gitarist John Cameron. Net als de Clawboys brengt Fuz een sluimerende fuzzgitaarexplosie die de luisteraar bekruipt als een hongerig roofdier. Zangeres Savannah voegt daar haar poezelige teksten en verleidelijke zang aan toe. Maar pas op, kreunt ze als een krolse tijger, ‘you can look, but you can’t touch!’ De zoete verlokking van Hurricane Lover en Sugar eindigt waar ze is begonnen: in de garage tussen de keiharde scheurgitaren. Fuz beheerst ook het lagere tempo van de tremologitaarballade Slow Dance, op een boeiende plaat die voorbij is voor je het weet.

Ook uit:

* Speedtwins – It’s More Fun To Compete (debuut van heavy punkgroep uit Arnhem uitgebreid tot dubbel-lp)
* The Miranda’s – Do The Blitz (Bredase punk anno 1977-1984)
* The 101ers – Elgin Avenue Breakdown Revisited (Joe Strummers pubrockgroep van vóór The Clash)
* Diverse Artiesten – Extermination Nights In The Sixth City (deel vijf in de Punk 45-reeks met punk en new wave uit Cleveland, Ohio)

Zwart Goud: vinyl beursberichten
Wat brengen ze op, de punkklassiekers van weleer op vintage vinyl? De ultieme punksingle Anarchy In The UK van de Sex Pistols vind je op discogs.com al vanaf vier euro. Het verschil kan bijna niet groter zijn met de uiterst zeldzame A&M-persing van God Save The Queen, die op eBay al eens £12,630 (ruim 16.000 euro!) opbracht. Nederpunk doet het goed op de markt voor tweedehands vinyl. Een gaaf exemplaar van de single Wap Shoo Wap van Ivy Green vind je niet onder de dertig euro. Grappig detail: op de hoes staat dat de adviesprijs in 1978 niet meer dan twee gulden vijftig mocht bedragen. Daddy Is My Pusher / We’re So Glad Elvis Is Dead vande Tits is op single rond de €100 waard. Een vintage exemplaar van de Helmettes’ I Don’t Care What The People Say doet minstens €200, hoewel er reïssues in omloop zijn voor een tientje. De ware liefhebber haalt voor zo’n heruitgave vaak de neus op. Liever halen ze een stukje oorspronkelijke punkhistorie in huis: €50 voor Treat Me Like A Doll van God’s Heart Attack, €80 voor een ongerept singletje van Tröckener Kecks’ Rik Ringers of €90 voor Face Cover Face van Mecano Ltd. Met lp’s gaat het diezelfde kant op: een beetje knap exemplaar van The Ex’ Disturbing Domestic Peace (LP + single) kost je zeker €90 en de dagprijs van het debuut van Ivy Green uit 1978 is €125. De beginnende punkverzamelaar hoeft niet te wanhopen: een vinylsingle van de superieure Britse punkpopgroep Buzzcocks vind je met een beetje geluk al voor een euro. Bijvoorbeeld Everybody’s Happy Nowadays; daar wordt iedereen blij van.

Door Jan Vollaard

Op donderdag 25 februari organiseert Paradiso de punkavond No Fun/Torso/Plurex Maken Kabaal met optredens van Mollesters, Tits, Mecano, Helmettes en de Rousers. Entree €12,50, zie www.plurex.nl.

Van 18-28 februari toont Melkweg Galerie de expositie NOFUNTORSOPLUREX met een eerbetoon aan de eerste drie punklabels in Nederland. Een selectie van platenhoezen, werktekeningen en bandfoto’s en een weergave van de onstuimige periode eind jaren zeventig. Zie www.plurex.nl