First things first: wat is Plastic Beach? Allereerst de naam van een imaginair eiland van plastic, maar bovenal een maatschappijkritisch statement in de vorm van muziek, strips, een making of-documentaire en de online Plastic Beach Experience. ‘Het hele gevoel van Plastic Beach,’ zegt Albarn in de docu tegen Womack, ‘is dat we afstevenen op overbelasting.’ Met Gorillaz wil hij dit ‘sociale realisme’ koppelen aan liefde, net zoals Lennon en Womack dat in hun tijd deden. Plastic Beach is in vergelijking tot zijn voorgangers niet alleen geëngageerder, maar ook muzikaal verrassender. Na het orkestrale intro heet Snoop Dogg ons op de hem bekende wijze welkom in Welcome To The World Of The Plastic Beach. Synthesizerdrones dreigen, blazers brengen verlichting en ondertussen doet Snoop alsof hij iets om de natuur geeft. Het daaropvolgende White Flag trapt af met een Arabisch arrangement, evolueert abrupt in een hiphoptrack en eindigt als een vreemde combinatie van beide. Het is exemplarisch voor Plastic Beach: Albarn en de zijnen hebben geen moment gedacht in termen van hitpotentie of radiovriendelijkheid. Een nieuwe Clint Eastwood of Feel Good Inc. is nergens te bekennen. Albarn legt het uit in de documentaire: Plastic Beach dient als eenheid geconsumeerd te worden. Hij hekelt de ‘constant fragmentation of everything’ en het gebrek aan ‘meditation on one thing’. Met dit album probeert hij de twee te verenigen; de variatie is enorm, maar komt van dezelfde bron. Zo kan het gebeuren dat een opgefokt electro-uitstapje als Glitter Freeze wordt gevolgd door Some Kind Of Nature, een verrassend fris hoogtepunt met Lou Reed in de hoofdrol. Als luisteralbum legt dit derde Gorillaz-album het misschien af tegen zijn twee voorgangers, maar de meerwaarde van Plastic Beach zit ‘m juist in de inhoud en artisticiteit. De belangrijkste les die de plaat ons leert: Gorillaz heeft een geweten en is meer van vlees en bloed dan Hewletts stripfiguren doen vermoeden. TOM SPRINGVELD