Bruce Springsteen gaat al een heel leven mee. Van zijn jeugdwerk in de jaren zeventig tot Western Stars in 2019, keer op keer blijkt hij thematiek te bezingen die parallel loopt aan de belevingswereld van zijn hondstrouwe fans. Zijn oeuvre vormt een weerbarstig universum, dat op het eerste gezicht dodelijk simpel in elkaar zit, maar bij nadere bestudering bijzonder rijk en complex blijkt te zijn. Tom Engelshoven (OOR’s Springsteen watcher sinds jaar en dag) stelde een jaar of tien geleden, geheel volgens eigen smaak en inzicht, een top 50 van Springsteen songs samen. Vraag hem niet het nóg eens te doen, want we zijn hem zo weer weken kwijt, maar hierbij een herpublicatie. Als monument voor de grootste rocker.
(50) Growin’ Up
Van zijn debuutalbum Greetings From Asbury Park uit 1973, de enige plaat waarvoor Bruce eerst de teksten schrijft en vervolgens pas de muziek. Totaal uit de hand lopende metaforen, weerbarstige zelfbeschouwingen, dwars navelgestaar, hoogdravende statements (when they said ‘Sit down’ I stood up), kortom: hier is een puber bezig met Growin’ Up. Maar wel een lekker energiek rammelend nummer. I swear I lost everything I ever loved or feared, I was the cosmic kid in full costume dress
(49) Darkness On The Edge Of Town
Titelsong van het vierde album van Bruce, gemaakt nadat hij door een juridisch geschil met zijn ex-manager Mike Appel bijna drie jaar geen muziek mocht uitbrengen. De songs zijn geschreven in 1977 op een boerderij in Holmdel, New Jersey. Dat Bruce in de put zit (ook nog eens gevangene van het ‘optimistische’ wereldsucces van voorganger Born To Run) mag duidelijk zijn, getuige deze even beklemmende als woedende beschouwing over het leven in ‘small town’ America. Everybody’s got a secret Sonny/ Something that they just can’t face/ Some folks spend their whole lives trying to keep it/ They carry it with them every step that they take/ Till some day they just cut it loose/ Cut it loose or let it drag ‘em down/ Where no one asks any questions/ Or looks too long in your face/ In the darkness on the edge of town
(48) Darlington County
Oorspronkelijk geschreven voor Darkness On The Edge Of Town, maar pas in 1984 op plaat (Born In The USA) gezet. Twee gasten rijden uit New York naar Darlington County in South Carolina. Ze hebben 200 dollar op zak en willen de bloemetjes buiten zetten. Ze pikken wat meiden op. Hoertjes? Het refrein gaat van sha-la-la. Het eindigt ermee dat de ik-figuur ‘the coming of the lord’ ziet. Zijn maat Wayne eindigt ‘handcuffed to the bumper of a state trooper’s Ford’. Dit nummer laat zich heerlijk meeblèren. Curieus is de vermelding van de Twin Towers, ver voor 9/11: Our Pa’s each own one of the World Trade Centers/ For a kiss and a smile I’ll give mine all to you
(47) Youngstown
Van het ‘moeilijke’ folky album The Ghost Of Tom Joad. Over een stadje in Ohio dat afhankelijk is van de staalindustrie, waar de fabrieken gesloten worden. Prachtig refrein. De versie met de E Street Band op het album Live In New York (2001) is meer dan robuust. Well my daddy come on the Ohio Works/ When he come home from world war two/ Now the yards just scrap and rubble/ He said: ‘Them big boys did what Hitler couldn’t do’
(46) My Hometown
Iedereen komt ergens vandaan, iedereen heeft een Hometown. Bij Bruce is dat Freehold, New Jersey. In deze song komen gebeurtenissen langs (raciale onlusten, sluiting van de textielfabrieken) die ook daadwerkelijk plaatsvonden in Springsteens jeugd. Het begint met een vader die tegen zijn zoon zegt dat hij trots moet zijn op zijn hometown. Het eindigt met zijn volwassen geworden zoon die er weg wil en tegen zijn eigen zoontje zegt: jongen, kijk nog maar eens goed om je heen. Oftewel: I’m thirty-five, we got a boy of our own now/ Last night I sat him up behind the wheel and said son take a good look around/ This is your hometown
(45) Thundercrack
Niet te verwarren met een ultieme B-horrorfilm vol ranzige seks uit 1975. Een lang uitgesponnen song, (te vinden in de outtakes-box Tracks), die tijdens de huidige Magic-tour gespeeld wordt. Het nummer is in ieder geval ingestudeerd tijdens de voor publiek toegankelijke repetities afgelopen 24 en 25 september in de Convention Hall in Asbury Park. Bruce kondigt het aan met de woorden: ‘Dit nummer is ouder dan ikzelf. Ik zat nog in de baarmoeder toen ik het schreef.’ Her brains they rattle and her bones they shake/ Whoah, she’s an angel from the Innerlake
(44) Long Walk Home
Van het recente Magic. Op een wonderlijke manier tekstueel antwoord op My Hometown (46) en Born To Run (4), maar ook met het statement: modern Amerika is de weg kwijt. Oproep tot bezinning op oude Amerikaanse waarden: My father said ‘Son, we’re lucky in this town/ It’s a beautiful place to be born/ (…) You know that flag flying over the courthouse/ Means certain things are set in stone/ Who we are, what we’ll do and what we won’t’
(43) Two Hearts
Onstuimige rocker van The River, die klinkt alsof hij uit een transistor komt. Pure popsong, niks meer, niks minder. Two hearts are better than one/ Two hearts girl get the job done/ Two hearts are better than one
(42) Streets On Fire
Briesende uiting van vervreemding, typerend voor Darkness On The Edge Of Town uit 1978. Jongeman ontdekt dat zijn jeugd voorbij is en dat hij zich nergens illusies over kan maken. Het maakt hem ziedend. De E Street Band is hier een krachtige steun en toeverlaat. I live now, only with strangers/ I talk to only strangers/ I walk with angels that have no place/ Streets of fire
(41) Radio Nowhere
Knalharde (lekker vette) no nonsense single opent Magic en herinnert aan We Want The Airwaves van The Ramones. Oproep tot goede muziek op de radio in plaats van de gebruikelijke bullshit. I just wanna hear some rhythm/ I just wanna hear some rhythm/ I just wanna hear your rhythm/ I just wanna hear your rhythm. Opener bij de huidige tour.
(40) Brilliant Disguise
Volgens Springsteen – vertelt hij op de dvd Storytellers – heeft hij voor 1987 (zijn zevenendertigste!) niet erg goed over de relatie tussen mannen en vrouwen geschreven. Dat verandert in dat jaar met het album Tunnel Of Love, de plaat die het einde van zijn kortstondige huwelijk met fotomodel Julianne Phillips min of meer aankondigt. Brilliant Disguise gaat op het eerste gehoor over bedrog en overspel, maar – zo zegt hij in 2005, vlak voor hij het nummer op de dvd met zijn huidige echtgenote Patti Scialfa vertolkt – verkent eigenlijk het mysterie van ‘de ander’, zonder welke liefde niet kan bestaan. Wij ben jij en wie is zij? Well I’ve tried so hard baby/ but I just can’t see/ What a woman like you/ is doing with me/ So tell me who I see/ when I look in your eyes/ Is that you baby/ or just a brilliant disguise
(39) Reno
Met afstand de meest expliciete tekst die Bruce ooit gemaakt heeft. Man bezoekt hoer in Reno. ‘Two hundred dollars straight in, two-fifty up the ass,’ she smiled. De man is blijkbaar een cowboy uit Mexico. Terwijl de hoer hem pijpt, denkt hij aan zijn geliefde Maria thuis. Dan besluit de hoer over te gaan tot het echte werk: She slipped me out of her mouth, ‘You’re ready,’ she said. She took off her bra and panties, wet her finger, slipped it inside her, and crawled over me on the bed. Als ze klaar zijn schenkt ze hem een whisky in en toost: Here’s to the best you ever had. De man lacht met haar mee, denkt: It wasn’t the best I ever had, not even close. Je vraagt je af wat de dan 56-jarige Bruce met deze tekst beoogt. Het rauwe realisme van de desolate woestijnfolk op Devils & Dust (2005) wordt er in ieder geval wel door versterkt. Vrouw Patti zegt moeite te hebben gehad met de tekst. ‘Ik dacht: waarom schrijf je die shit? Ben je fucking crazy?’ Op haar laatste plaat, het recente Play It As It Lays, reageert ze op Reno met de song Bad For You, dat ze als een verlopen sloerie zingt na het nuttigen van vele sigaretten en glazen tequila.
(38) Cadillac Ranch
Niet moeilijk over doen: dit nummer gaat over seks en auto’s, the American Life. Typische The River-stamper (1980). De echte Cadillac Ranch is een verzameling van tien Cadillacs die met de neus naar beneden zijn begraven in een korenveld bij Amarillo, Texas (een afbeelding hiervan is te zien op het tekstvel van The River). Hey, little girlie in the blue jeans so tight/ Drivin’ alone through the Wisconsin night
(37) Kitty’s Back
Toen Bruce Springsteen op 23 november 1975 voor het eerst in Nederland optrad (in de Rai in Amsterdam) verbijsterde dit nummer het publiek misschien nog wel het meest. Met name door de lange orgel- en pianosolo’s van respectievelijk Danny Federici en Roy Bittan. Dit lange, losse en jazzy nummer leent zich makkelijk voor improvisaties. Bruce en de E Street Band bejubelen er met veel gedeeld jongetjesgevoel likkebaardend (de terugkomst van) een heel mooie vrouw. But she’s so soft, she’s so blue/ When he looks into her eyes/ He just sits back and sighs/ Ooh, what can I do, ooh, what can I do?
(36) The Ties That Bind
Op The River wil Springsteen emotionele ballads afwisselen met songs die de barband-kwaliteit van de E Street Band meer tot uitdrukking brengen. Dit is een duidelijke exponent van de laatste categorie, hoewel de emotielading wel degelijk belangrijk is. Sommige vormen van verbondenheid laten zich niet verbreken, ook al zou je het willen, zoals de blijkbaar bedrogen vrouw die Bruce hier toespreekt: You’re walkin’ tough baby, but you’re walkin’ blind/ To the ties that bind. Het nummer is inmiddels ook een metafoor voor de verbondenheid onder Springsteen-fans. Het was ook de titel van een album dat Springsteen in 1979 opnam, maar nooit uitbracht. Zes songs daarvan komen op The River te staan.
(35) Born In The USA
Zijn meest verkeerd begrepen nummer. Door menigeen gezien als het schoolvoorbeeld van bot Amerikaans chauvinisme (en als zodanig ook geclaimd door Reagans republikeinen, wat Bruce woedend maakte), maar in feite een aanklacht tegen de lamentabele manier waarop in de VS werd omgegaan met Vietnamveteranen, soldaten die hadden gevochten in een door de USA verloren oorlog. Op de een of andere manier verhogen de van elke subtiliteit gespeende heiblokachtige drums van Max Weinberg hier het begrip voor de sociale dimensie van de tekst allerminst. Dat doet ook de hoes van het gelijknamige album uit 1984 niet. Akoestische versies toveren het nummer echter weer wel om tot Woody Guthrie-achtig linksisme. I had a brother at Khe Sahn fighting off the Viet Cong/ They’re still there, he’s all gone
(34) Prove It All Night
Een energieke belofte (met dat typisch bezonken Darkness-geluid) om alles zo intens mogelijk te doen: leven, liefhebben, rocken. Mooi is het moment waarop de band gas terugneemt voor een romantisch rendez-vous: Baby, tie your hair back in a long white bow/ Meet me in the fields out behind the dynamo. Andere mooie zinnen: Everybody’s got a hunger, a hunger they can’t resist en They’ll never know/ What it means to steal, to cheat, to lie/ What it’s like to live and die.
(33) Blinded By The Light
De eerste single die Bruce uitbracht (1973). Geflopt! In 1976 wel een nummer 1-hit in de versie van Manfred Mann’s Earth Band. De enige Bruce Springsteen-compositie die ooit nummer 1 in Amerika werd trouwens! De song loopt over van de beeldspraak en gezochte formuleringen (Some silicone sister with her manager’s mister… In Zanzibar a shootin’ star was ridin’ in a side car… Go-cart Mozart was checkin’ out the weather chart). De werktitel was Madman Bummers (komt ook terug in de openingszin) en daar gaat het ook over: een bonte verzameling excentriekelingen die op straat rondhangen en de scherpe randjes van het leven opzoeken. Ze doen de groeten uit Asbury Park. De sax van Clarence Clemons scheurt er al vertrouwd in de rondte. Mama always told me not to look into the sights of the sun/ Oh but mama that’s where the fun is
(32) Better Days
Van de huiselijk gelukplaat Lucky Town uit 1992. Bruce is getrouwd met Patti, heeft zijn scheiding verwerkt. Hij speelt voor het eerst met andere muzikanten dan de E Street Band, is vanuit New Jersey naar Los Angeles verhuisd en neemt afstand van zijn oude ik (It’s a sad man my friend/ Who’s livin’ in his own skin/ And can’t stand the company). Hij bejubelt zijn nieuwe echtgenote: I got a new suit of clothes/ A pretty red rose/And a woman I can call my friend. De dames-achtergrondzang geeft het nummer een gospelgevoel: These are better days baby/ There’s better days shining through/ These are better days/ Better days with a girl like you
(31) Gypsy Biker
De E Street Band kan de indruk wekken als een slagschip een zaal binnen te komen varen: statig, soeverein en niet te stoppen. Gelukkig heeft producer Brendan O’Brien op Magic de butsen en roestplekjes niet verdoezeld. Daardoor klinken de secondanten van Bruce op gitaar (‘Miami’ Steve Van Zandt en Nils Lofgren) hier lekker rafelig. Hoewel manager Jon Landau (ook al weer in functie sinds 1975) heeft gezegd dat Magic nauwelijks politieke dimensies bezit, gaat het hier over een dode soldaat, die na het vechten in een zinloze oorlog terug naar huis komt in een kist. Zijn oude motorvrienden bewenen hem, apestoned van de cocaïne. We pulled your cycle up back the garage and polished up the chrome/ Our gypsy biker coming home
(30) Fire
I’m driving in my car, I turn on the radio/ I’m pulling you close, you just say no/ You say you don’t like it/ But girl I know youre a liar/ ‘Cause when we kiss, fire. Meisje zegt nee, maar jongen weet beter: ze staat in brand. Geschreven voor Elvis Presley, die in 1977 een demo opgestuurd kreeg – vlak voor zijn dood. Omdat Springsteen medio jaren zeventig in conflict is met zijn eerste manager Mike Appel, kan hij zelf niks met de songs die hij schrijft. Fire gaat eerst naar de rocker Robert Gordon, dan naar The Pointer Sisters. Deze zwarte domineesdochters komen er in 1979 mee op nummer 2 van de Billboard. De basloop (Gary Tallent) is klassiek! Een van die Springsteen-songs die puur over seks gaan. Een eigen versie staat op het driedubbele album Live/1975-85
(29) Glory Days
Geweldige song, zeer jaren tachtig! Ultieme pop. Van Born In the USA. Twee vingersysteem synthesizer, namaakdrums. Een tekst over niet eens al te oude mensen die hun beste tijd al achter zich hebben. Voor eeuwig ingeklemd tussen Prince en The Bangles. Meisjes met krultangkapsels en leggings en jongens met bandana’s, die Rambo spannend vinden. Schoolvoorbeeld van een song die te dom lijkt voor woorden, maar een immense emotionele lading blijkt te bezitten. Pijnlijk! Glory days well they’ll pass you by
(28) Badlands
Opener van Darkness On The Edge Of Town. Stemverklaring bovendien. Het succes van Born To Run vindt hij inmiddels maar flauwekul. Hij heeft trouble in the heartland. Na de rechtszaak met manager Mike Apple (I ‘m caught in a cross fire/ That I don’t understand) is hij vele illusies armer. Hij maakt ons duidelijk: de volwassen geworden Springsteen geeft geen damn voor just the in betweens en the same old played out scenes. Hij wil The Badlands in het gezicht spugen. De songtitel verwijst naar een gelijknamige film uit 1973, met Martin Sheen en Sissy Spacek. Springsteen ziet die film pas nadat hij het nummer heeft geschreven, het inspireert hem tot het schrijven van het album Nebraska. Honey, I want the heart, I want the soul/ I want control right now/ Talk about a dream/ Try to make it real/ You wake up in the night/ With a fear so real/ Spend your life waiting/ Or a moment that just don’t come/ Well, don’t waste your time waiting
(27) Factory
Ook van Darkness. Ontroerend miniatuurtje over de vader van Bruce (niet los te zien van 18 en 16), die als fabrieksarbeider een lot ondergaat dat de jonge Springsteen nooit wil meemaken. Vol mededogen gezongen. Early in the morning factory whistle blows/ Man rises from bed and puts on his clothes/ Man takes his lunch, walks out in the morning light/ It’s the working, the working, just the working life
(26) Tenth Avenue Freeze-Out
Door Springsteen omschreven als ‘ons plan’: de wereld veroveren. Deze song op Born To Run vertelt het verhaal van het ontstaan van de E Street Band. Het wil niet echt lukken met de band tot Clarence Clemons zich bij hen voegt. Dan staat Springsteen niet meer alleen. Tenth Avenue kruist de E Street in Belmar, waar de band oefende. Wat hij met freeze-out bedoeld heeft, snapt Springsteen tot op de dag van vandaag niet. Het feit dat de E Street Band zich nadrukkelijk als een multiraciaal gezelschap presenteert, is begin jaren zeventig opmerkelijk. Alsof Springsteen wil zeggen: dit is meer dan zomaar een band, het is een broederschap, waar de muziek hardnekkige tegenstellingen doet verdwijnen en omzet in verbondenheid. I’m gonna sit back right easy and laugh/ When Scooter and the Big Man bust this city in half
(25) I’m Goin’Down
Bijna feestelijke alles-gaat-naar-de-klote-song uit 1984. Het woord ‘down’ wordt er maar liefst 86 keer in genoemd. Born In The USA is Springsteens grootste commerciële succes. Alleen al in Amerika worden er 15 miljoen exemplaren van verkocht (wereldwijd meer dan 18). Het verleent hem de status van stadionact van formaat. De meeste nummers beschikken over een vreemde mengeling van zeer deprimerende teksten, meestal over de gevolgen van de Reaganomics (het harde economische beleid onder Reagan) en een – desondanks – opwekkende ‘catchy’ uitstraling. Hier ziet een jongen met lede ogen aan hoe zijn vriendin hem een steeds grotere zakkenwasser vindt. You used to love to drive me wild/ But lately girl you get your kicks from just driving me down
(24) Streets Of Philadelphia
Op verzoek van regisseur Jonathan Demme geschreven openingstrack voor diens film Philadelphia uit 1994 (Neil Young schreef op verzoek de gelijknamige afsluitende track). Opgenomen bij Bruce thuis, in dezelfde ruimte als waar Nebraska werd opgenomen. Het nummer is even homemade, maar nu met drumloops en synthesizers. De film gaat over aids. De arme man die in het liedje eindigt op straat in Philadelphia had net zo goed een aan lager wal geraakte dakloze kunnen zijn. Hoe het ook zij: er zit – ondanks de wat kleffe elektronica – iets huiveringwekkends in de song, die tegelijkertijd medeleven en begrip oproept. Bruce krijgt er dat jaar een Oscar voor (Best Original Song). En vier Grammies. Het wordt zijn best verkochte single in Engeland. I was bruised and battered and I couldn’t tell/ What I felt/ I was unrecognizable to myself/ I saw my reflection in a window I didn’t know my own face
(23) It’s Hard To Be A Saint In The City
Het pianospel is lekker jazzy (David Sancious, de voorganger van Roy Bittan, hamert op de toetsen). Hier weerklinkt de jachtige sfeer van New York (the devil appeared like Jesus through the steam in the street), film (Brando wordt genoemd) en seksuele bravoure (Casanova idem). Op dit toneel presenteert de held zich: met my blackjack and jacket and hair slicked sweet/ Silver star studs on my duds like a Harley in heat. Zelfbewust en stoer. Als jongetje ziet Bruce, thuis in 87 Randolph Street, in de wijk Texas van het stadje Freehold in New Jersey, op de televisie Elvis optreden in de Ed Sullivan Show. Dat wil hij ook, zijn moeder koopt een gitaar voor hem, maar zijn handen zijn nog te klein om die te bespelen. Daarna gaat hij zich interesseren voor The Beatles, Roy Orbison, The Drifters en Smokey Robinson. Voor 18 dollar koopt hij dan zelf zijn eerste gitaar bij de lommerd. De jonge Springsteen weet dondersgoed wat cool is. Dat laat hij ons hier op zijn debuut uit 1973 even weten. Het is deze song die hij in 1972 als eerste aan John Hammond voorspeelt, als hij auditie komt doen in New York. Het levert hem een platencontract op. I was the pimp’s main prophet, I kept everything cool. De provinciaal die het helemaal gaat maken in New York! Dat er een keerzijde aan al die stoerheid zit, weet hij ook, want hij roept zijn moeder toe dat je in de grote stad nu eenmaal geen brave Hendrik kunt zijn. In de subway krijgt hij een paniekaanval: But it’s too hot in these tunnels you can get hit up by the heat/ You get up to get out at your next stop but they push you back down in your seat/ Your heart starts beatin’ faster as you struggle to your feet/ Then you’re outa that hole and back up on the street
(22) Terry’s Song
Toetje van Magic. Terry is Terry Magovern, ‘de vriendelijke reus’, drieëntwintig jaar lang de persoonlijke assistent en vriend van Bruce, die afgelopen zomer overleed. Geen makkelijke man, maar wel met een hart van goud. Tijdens de Tunnel Of Love-tour in de jaren tachtig stond hij met een hoge hoed op en een dikke sigaar in de mond op het podium gelukstickets aan de bandleden uit te delen (zie hem in het filmpje Bruce Springsteen & The E Street Band – Tunnel Of Love in Nou Camp, Barcelona, Cataluña, Spain. 3-8-1988). Zijn overlijden heeft Bruce aangezet tot een simpel folky lofdicht: van jou is er maar een. When they built you, brother, they turned dust into gold/ When they built you, brother, they broke the mold
(21) The Promised Land
Met bijna religieuze ernst gespeelde coming of age-song. Jongeman realiseert zich dat hij moet vechten om iets te bereiken in het leven. Werken, auto’s en meisjes… daar draait alles bij hem om. Maar er zit ‘m een hele hoop niet lekker: Sometimes I feel so weak I just want to explode/ Explode and tear this whole town apart/ Take a knife and cut this pain from my heart. Kwam er maar een tornado (Twister), die alle twijfels en deprimerende gedachten weg kon blazen! Alleen de jankende honden op Main Street begrijpen hem: Mister I ain’t a boy, no I’m a man/ And I believe in a promised land. De door Bruce bewonderde Chuck Berry heeft een song met gelijknamige titel.
(20) Rosalita (Come Out Tonight)
Zie hem staan, schokschouderend naast Bruce: Craig Finn van The Hold Steady, apetrots dat hij Rosalita mag zingen in de nabijheid van zijn voorbeeld (Jesse Malin komt ook nog even langs). Deze vermakelijke, maar wat trillend geschoten opname (te vinden onder de titel Bruce & Friends – Rosalita) haalt het niet bij het klassieke filmpje dat in de jaren zeventig – voor het tijdperk van de videoclip – incidenteel op tv kwam en bijdroeg aan Springsteens reputatie als ultieme rock & roll showman. Het nummer zelf kan gezien worden als Springsteens autobiografie anno 1973. Onstuimige jongen wil zijn meisje overtuigen dat haar ouders het mis hebben: hij deugt wel! Hij verdient eindelijk wat geld en heeft een platencontract. Hier worstelt de onvoorwaardelijke liefde voor rock & roll met de liefde voor het meisje, maar de zanger houdt haar (en ons) voor dat beiden best samen kunnen gaan. Muzikaal is het nummer typerend voor de Springsteen van voor de samengebalde Wall Of Sound van Born To Run (1975): bruisend, om echt bij los te gaan, met jazzy intermezzi, en een enorme lap tekst. Een van Springsteen’s ultieme live-songs. Some day we’ll look back on this and it will all seem funny.
(19) 4th Of July, Asbury Park (Sandy)
Bruce neemt – niet toevallig op 4 juli: Independence Day – afscheid van zijn leven in Asbury Park, met z’n smoezelige pretparken, goktenten en boardwalks. Sandy staat voor alle leuke meisjes met wie Bruce daar heeft gescharreld. Realistische tekst: And me, I just got tired of hangin’ in them dusty arcades bangin’ them pleasure machines/ Chasin’ the factory girls underneath the boardwalk where they all promised to unsnap their jeans. De accordeon van Danny Federici draagt bij aan de weemoed. De vrouwenstemmen (Bruce had in eerste instantie een kinderkoor gepland) zijn diverse over elkaar gedubde zangpartijen van de Israelische violiste Suki Lahav, die van september 1974 tot maart 1975 bij de E Street Band speelt, maar niet bij de credits vermeld staat. Sandy wordt in 1975 in een coverversie van The Hollies op single uitgebracht. Het is de eerste Springsteen-compositie die een (bescheiden) hit wordt. And the boys from the casino dance with their shirts open like Latin lovers on the shore/ Chasin’ all them silly New York virgins by the score
(18) Independence Day
Douglas Springsteen sterft in 1998. Tijdens zijn leven was hij taxichauffeur, textielarbeider, buschauffeur en gevangenisbewaarder. Hij was koppig en een binnenvetter. En zeker weten de belangrijkste inspiratiebron voor Bruce, die zich tegen zijn vader afzet en tegelijkertijd beseft dat hij zich nooit van zijn afkomst los kan snijden. Dit nummer uit 1980 toont ons de spanning tussen vader en zoon samen thuis (Well Papa go to bed now it’s getting late/ Nothing we can say is gonna change anything now). Er is onnoemelijk veel liefde tussen hen, en onnoemelijk veel afstand. There was just no way this house could hold the two of us/ I guess that we were just too much of the same kind. De zoon maakt zich los: It’s Independence Day. Een intiem en ontroerend nummer, dat niet tegen ons, maar tegen Douglas gezongen lijkt.
(17) Because The Night
Een liedje over lust, met een Phil Spector-achtige grandeur. Bruce werkt eraan in de studio tijdens de sessies voor Darkness On The Edge Of Town, terwijl Patti Smith een deur verderop bezig is aan haar album Easter. Ze buigen zich samen over het nummer (vandaar de gedeelde credits), dat gezongen vanuit vrouwelijk perspectief een ijzersterk statement wordt: Take me now baby here as I am. De versie van Patti is een grote hit (nummer 13 in de Amerikaanse hitlijsten) en geldt als haar beroemdste nummer. Bruce brengt het nummer slechts een keer uit: op de driedubbele liveplaat Live/1975-85. Because the night belongs to lovers/ Because the night belongs to us
(16) Adam Raised A Cain
Wat een drift, wat een woede. Met schuim op de lippen gezongen. Na het romantische escapisme van Born To Run komt het op Darkness On The Edge Of Town (1978) tot een zondeval. Springsteen lijkt in de greep van een depressie. Er is niks goeds aan hem, hij is voorbestemd – zoals de slechte zoon uit het Bijbelverhaal over Abel en Kain – tot Het Kwaad. Belangrijk is de verwijzing naar zijn vader (de Adam uit het liedje), die hopeloos met zichzelf overhoop ligt. De gitaarsolo midden in het liedje is weergaloos. You’re born into this life paying/ For the sins of somebody else’s past/ Daddy worked his whole life for nothing but the pain/ Now he walks these empty rooms looking for something to blame/ You inherit the sins, you inherit the flames
(15) Lost In The Flood
Bruce als beat poet. Deze song van zijn debuutalbum uit 1972 lijkt een muzikale improvisatie rond een verzameling verhaaltjes over straatfiguren die ten onder gaan in het rauwe stadsleven. Moord, schietpartijen, auto-ongelukken. Vanwege het epische karakter een voorstudie voor de theatrale straatnummers van Born To Run. De ‘straat’ is niet alleen spannend, maar ook levensgevaarlijk, lijkt de jonge Bruce hier nog geïmponeerd te willen zeggen. En passant deelt hij een tik uit aan de katholieke kerk van zijn jeugd: nuns run bald through Vatican halls pregnant, pleadin’ immaculate conception/ And everybody’s wrecked on Main Street from drinking unholy blood
(14) Dancing In The Dark
Levert Bruce in 1985 zijn eerste Grammy op: voor Best Male Vocalist. Manager Jon Landau wil een hitsingle en zo wordt – twee jaar nadat het meeste materiaal van Born In The USA is geschreven – nog even deze dancetrack toegevoegd, die zo typerend is voor het midden van de jaren tachtig. Het wordt een enorme hit. Bruce zelf schrijft erover in de liner notes van zijn Greatest Hits: ‘My big smash! Nummer 2 in de hitlijsten (moge de Artist Formerly Known As Prince eeuwig verdoemd zijn). Een stel handtekeningenjagende katholieke schoolmeisjes kwam achter me aan in de straten van New York City, schreeuwend dat ze de video hadden gezien. Tienerster op mijn vijfendertigste? Ik genoot ervan.’ De video is geregisseerd door Brian De Palma en het meisje dat met Bruce (this gun’s for hire) danst, is Courteney Cox, die later grote bekendheid krijgt bij de sitcom Friends. I get up in the evening/ And I ain’t got nothing to say/ I come home in the morning/ I go to bed feeling the same way/ I ain’t nothing but tired/ Man I’m just tired and bored with myself/ Hey there baby, I could use just a little help
(13) The E Street Shuffle
In 1969 verhuist de familie Springsteen van New Jersey naar San Mateo, Californië. Bruce blijft achter in New Jersey, maar op bezoek bij zijn ouders ziet hij in 1971 Van Morrison en zijn band in L.A. optreden. De bands waar Bruce tot dan in zit (The Castiles, Earth, Child, Dr. Zoom And The Sonic Boom, Steel Mill) speelden op Britse voorbeelden gestoelde pop en heavy rock met soms jazzy invloeden. Na het zien van Van Morrison wordt Springsteens muziek lichter, met meer soul. Hij vergroot zijn begeleidingsband en ruimt plaats in voor blazers. Uit deze Bruce Springsteen Band komt de E Street Band voort, vernoemd naar de E Street in Belmar, New Jersey, waar de eerste keyboardspeler van de band, David Sancious, woont. Deze E Street Shuffle komt van The Wild, The Innocent & The E Street Shuffle uit 1973. Dit is Springsteens tweede album, maar zijn eerste met wat nu The E Street Band heet. Hun eerste show onder die bandnaam vindt plaats in York, Pennsylvania, op 12 november 1972. Het nummer laat de invloed van Van Morrison goed horen. Hier wordt Morrisons Caledonian Soul vermengd met de grooves van New Orleans. Sparks light on E Street when the boy prophets walk it handsome and hot/ All them little girls’ souls grow weak when the man-child gives them a double shot
(12) Hearts Of Stone
Werd afgelopen voorjaar in Paradiso gedraaid bij de herdenkingsdienst voor popfotograaf Lex van Rossen, en was bijna ondraaglijk om naar te luisteren. Zo krachtig schalde het over de kist. De song is te vinden op outtakes-album Tracks. Het is een soulvolle ballad, met een typisch New Jersey-achtige blazerssound, oorspronkelijk geschreven voor Southside Johnny & The Asbury Jukes, een soul/r&b-achtig rockorkest met een prominente kopersectie. De versie van Tracks werd opgenomen tijdens de studiosessies voor Darkness On The Edge Of Town. De song klinkt als een brok graniet en is een klassieker-die-om-onduidelijke-redenen-nooit-klassieker-werd. Tevens de titelsong van het sterke derde album van Southside Johnny & The Asbury Jukes. But I can’t talk now, I’m not alone/ Just put your ear close to the phone/ This is the last dance, the last chance for hearts of stone
(11) Jungleland
Het nummer met de beroemdste saxofoonsolo uit de popgeschiedenis. De sax van Clarence Clemons trekt halverwege langzaam op en blaast dan langgerekt maar trefzeker naar een dramatische climax. Clemons is niet de beste muzikant, maar – zeker in de beginjaren van de E Street Band – tijdens optredens het belangrijkste bandlid naast Bruce. ‘The Big Man’ fungeert als visueel contrapunt en steunpilaar (op de hoes van Born To Run leunt Bruce ook letterlijk op hem). Deze saxsolo is overigens in de studio noot voor noot door Bruce voorgezongen en gedirigeerd. De eigen inbreng van de gedrilde Clarence is van ‘spirituele’ aard, zo vertelt hij in de Making Of Born To Run-documentaire Wings For Wheels. Kids flash guitars just like switch-blades hustling for the record machine/ The hungry and the hunted explode into rock’n’roll bands/ That face off against each other out in the street down in Jungleland
(10) Girls In Their Summer Clothes
Van Magic. De titel is ontleend aan een kort verhaal van Irwin Shaw, over een man die ruzie krijgt met zijn vrouw omdat hij doorlopend naar meisjes kijkt. Springsteen noemt zichzelf een ‘product van de Top 40 Radio’ uit zijn jeugd. Een van de groepen die hij daarop veelvuldig hoorde, was The Beach Boys. Niet eerder waarde de geest van Brian Wilson (en diens zomerse melodieën) zo nadrukkelijk rond in het werk van Bruce. Luchtige prachtpop. De magie van Pet Sounds uit 1966 overgeheveld naar het New Jersey van 2007. She went away, she cut me like a knife/ Hello beautiful thing, maybe you could save my life
(9) Candy’s Room
Bruce de zondaar. Het vlees is zwak, ook dat van Bruce. Algemeen wordt aangenomen dat Candy’s Room van Darkness On The Edge Of Town de luisteraar meevoert naar de kamer van de prostituee Candy. Oorspronkelijk was de titel Candy’s Boy. Niets is triester dan een man op bezoek bij een hoer, behalve een man die ook nog eens verliefd op die hoer wordt. In het zeer expliciete Reno (zie 39) gebeurt dat niet, in Candy’s Room wel. Dat verleent de song een zekere romantiek. In zijn songs voor Darkness presenteerde Springsteen zich vaak als ‘redder’ van de vrouwen die hij begeerde, maar in Candy’s Room is hij de sukkel en zij de superieure femme fatale, die veel meer van het leven snapt dan hij. Tegelijkertijd leeft ze in een wereld vol hopeloosheid, die Springsteen in zijn eerdere werk nog niet heeft benoemd, en die een steeds prominentere rol in zal gaan nemen in zijn verdere oeuvre. Springsteen is 27 als hij Candy’s Room schrijft. Zelf noemt hij zijn werk ‘emotioneel autobiografisch’. Op Darkness On The Edge Of Town heeft hij zijn ‘volwassen stem’ gevonden. In Candy’s Room klinkt die stem bedremmeld aan het begin (man klopt verlegen aan bij hoer) en zorgt het roffelende drumwerk van Max Weinberg voor een hitsige jachtigheid. Het blijft na al die jaren nog steeds een juweeltje van een song. She says baby if you wanna be wild/ You got a lot to learn, close your eyes/ Let them melt, let them fire, let them burn/ Cause in the darkness there’ll be hidden worlds that shine/ When I hold Candy close she makes these hidden worlds mine
(8) Thunder Road
Favoriet van Nick Hornby (schrijver van High Fidelity). Springsteen zelf: ‘Ik pikte de titel van een film van Robert Mitchum en het zanggeluid van Roy Orbison (tenminste: dat probeerde ik). De onschuld van die tijd was geheel de mijne.’ Dat kan Bruce wel beweren, maar er zit toch meer doorleefdheid in de song dan hij suggereert. Piano en mondharmonica openen het nummer, dat oorspronkelijk Wings For Wheels heette (eveneens een van de werktitels voor het Born To Run-album). De bezongen Mary heet in eerdere versies Angelina en Chrissie. Haar leven is moeilijk, het zijne al evenzeer. Ze luistert op de veranda naar de radio: Roy Orbison singing for the lonely/ Hey that’s me and I want you only/ Don’t turn me home again/ I just can’t face myself alone again. De zanger vraagt of ze maar bij hem in de auto wil stappen. All the redemption I can offer, girl is beneath this dirty hood. En: We got one last chance to make it real/ To trade in these wings on some wheels. Op merkwaardige wijze weet de zanger precies wat zij denkt: That maybe we ain’t that young anymore/ Show a little faith, there’s magic in the night/ You ain’t a beauty, but hey you’re alright/ Oh and that’s alright with me. Filmster Julia Roberts vond You’re not a beauty, but hey you’re alright het songfragment dat haar het beste samenvatte. De sfeer van het nummer is er een van verwachting (het is ook het openingsnummer van Born To Run), die ingelost moet worden. De song zet tevens de toon voor het filmische, bijna West Side Story-achtige karakter van Born To Run.
(7) Atlantic City
Het eerste nummer van Bruce waarvan een video uitkwam (1982). Bruce is er zelf niet in te zien. Wel de stad waarover dit liedje gaat: het gokparadijs Atlantic City. De song start met een waargebeurde maffiamoord (Well, he blew up the Chicken Man ín Philly last night), armoede en misdaad regeren. De ik-figuur haalt zijn schouders op, hij zit in de schulden, zijn huis is gesloopt en hij wil zijn geld gaan vergokken in Atlantic City, waar hij – de sloeber kan zich niet eens een auto veroorloven – samen met zijn vriendin met de bus heen wil. Zijn vertwijfeling en grijpen naar een laatste strohalm wordt navrant gebracht. Bruce zelf: ‘Atlantic City werd opgenomen in mijn slaapkamer voor 1.000 dollar (de kosten van de viersporen Track Tascam-recorder) en gemixt via een oud echoapparaat van een Gibson gitaar. Het is mijn ultieme thuisopname. De song gaat over de gold rush in de vroege jaren tachtig toen gokken Zuid-Jersey veroverde.’ Well now everything dies baby that’s a fact/ But maybe everything that dies someday comes back/ Put your makeup on/ Fix your hair up pretty/ And meet me tonight in Atlantic City
(6) The River
Er gaat geen dag voorbij of dit liedje spookt wel in een of andere vorm door mijn hoofd. Dat is al zo sinds 1980, toen we met een aantal mensen bij Get Records te Amsterdam stonden te wachten op de eerste exemplaren van het dubbelalbum The River. Waarom foeilelijke zinnen als Got a job working construction for the Johnstown Company/ But lately there ain’t been much work on account of the economy mij sindsdien dagelijks door het hoofd schieten, is ook mij een raadsel. Het zal wel aan de openingszin liggen: I come from down in the valley/ Where mister when you’re young/ They bring you up to do like your daddy done. Het besef dat je niet aan je lot kunt ontkomen. Misschien ligt het ook aan de knipperende oogleden van Bruce, in de eerste tv-registratie die ik er van zag. Waarschijnlijk had hij gewoon last van flitsende fotografen, maar voor mij maakt dat geknipper hem des te eerlijker. The River is gebaseerd op een conversatie tussen Springsteen en zijn zwager die in de bouw werkt en zijn baan kwijt raakt en vervolgens zijn huwelijk op de klippen ziet lopen. Het nummer (be)vestigt Bruce’ reputatie van ‘working man’s hero’, en dan nog wel een goudeerlijke. Springsteen zelf ziet het als zijn eerste song, waarbij hij in het karakter van iemand anders kroop. Muzikaal is er invloed van My Bucket’s Got A Hole In It van Hank Williams. Now those memories come back to haunt me/ They haunt me like a curse/ Is a dream a lie if it don’t come true/ Or is it something worse
(5) For You
Misschien wel het mooiste liedje over de complexiteit van tienerliefde ooit. Hij komt met alles wat hij heeft. Voor haar. Zij met haar pony face and Union jack. Het rare meisje that could laugh and cry in a single sound. Maar zij wil ‘m niet. En dat maakt hem woest. Hij pocht, scheldt, veroordeelt, lokt haar nog maar eens, maar het helpt allemaal niks: I could give it all to you now if only you could ask. En dan komt er een wending: ze doet een zelfmoordpoging en komt in Bellevue terecht, een psychiatrische inrichting in New Jersey. Even heeft hij het idee dat ze hem toch nodig heeft. Daar maakt hij misbruik van: Remember how I kept you waiting when it was my turn to be the god? Maar uiteindelijk loopt het allemaal op niks uit, behalve op het bitterzoete gevoel dat ze niet voor elkaar bestemd zijn. Ach, de drums (bespeeld door de eerste E Street Band-drummer Vini ‘Mad Dog’ Lopez) rammelen en de arrangementen zijn rudimentair vergeleken bij Springsteens latere werk, maar nog steeds is het onmogelijk om zonder diepe ontroering naar deze topsong van debuut Greetings From Asbury Park te luisteren. And the band they played the homecoming theme as I caressed your cheek/ That ragged, jagged melody she still clings to me like a leech/ But that medal you wore on your chest always got in the way like a little girl with a trophy so soft to buy her way
(4) Born To Run
Bruce: ‘Mijn greep naar de troon. Een 24-jarige kid die probeert de grootste rock & rollplaat ooit te maken.’ Kortom: ambitieus tot in z’n tenen. Een klassieke single, vol samengebalde energie en grootse arrangementen. Fantastische tekst (runaway american dream) en spetterend drumwerk. Kortom: alles klopt volgens de wetten uit het universum van Phil Spector. Een explosie van passie bovendien: I wanna die with you Wendy on the streets tonight/ In an everlasting kiss. De ultieme escape-song na We Got To Get Out Of This Place van The Animals. De in de song genoemde Highway 9 komt door Freehold, New Jersey, Bruce’ hometown. Suggesties om Born To Run volkslied van New Jersey te maken, zijn ridicuul. De song is juist geschreven als oproep om New Jersey te verlaten. We gotta get out while we’re young/ Cause tramps like us, baby we were born to run
(3) Point Blank
Bruce als geslagen hond, als verlatene, als gedoemde. Hoe moet je dit liedje van The River benoemen: als een soulballad met countryinvloeden? Als een nachtclubtrack? Zuinige drums, een verlopen orgel, een doorhobbelende bas… simpele muzikale middelen bouwen een film. We zijn in een sleazy bar en dansen nog een keer met onze grote liefde, met wie het nooit meer iets gaat worden. Aan het begin van het liedje is zij een beklagenswaardige vrouw, zonder al te veel perspectief in het leven. Maar wij hebben haar nog gekend en bemind toen het leven haar toelachte. Dan gaan de lichten uit en volgt het fragment dat altijd weer hard aankomt: Once I dreamed we were together again/ Baby you and me/ Back home in those old clubs the way we used to be/ We were standin’ at the bar/ It was hard to hear/ The band was playin’ loud and you were shoutin’ somethin’ in my ear/ You pulled my jacket off and as the drummer counted four/ You grabbed my hand and pulled me out on the floor/ You just stood there and held me, then you started dancin’ slow/ And as I pulled you tighter I swore I’d never let you go. Wonderschoon! Maar natuurlijk volgt de ontgoocheling als hij haar op straat tegenkomt. De magie is verbroken: You didn’t answer when I called out your name/ You just turned, and then you looked away/ Like just another stranger waitin’ to get blown away. In eerdere versies dan deze uitvoering op plaat, ging het over een meisje dat junkie is geworden. Ja, het leven kan mensen voor de kop knallen: point blank, right between the eyes (…) Bang bang baby you’re dead
(2) No Surrender
Bruce als harde werker, als vechtjas. No Surrender op Born In The USA (1984) komt vier jaar nadat The Clash met het driedubbelalbum Sandinista! de linkse Nicaraguaanse verzetsbeweging heeft geëerd, wiens strijdkreet No Pasaran was. No retreat, no surrender dus. Springsteen plaatst deze kreet in een rock & roll-setting. Hij en zijn band (blood brothers) hebben ooit gekozen voor de muziek (We busted out of class had to get away from those fools/ We learned more from a three minute record than we ever learned in school) en ze zullen de strijd (like soldiers) nooit meer opgeven. Het levert een perfecte popsong op, onnavolgbaar en ongeëvenaard in zijn simpelheid, energie en gedrevenheid. De belichaming van de belofte dat Bruce – die elk concert weer meer dan twee uur kwaliteit en totale inzet biedt – voor ons zal zwoegen tot hij er bij neer valt. Om die reden zweer je als fan een eed terug. We made a promise we swore we’d always remember/ No retreat no surrender/ Like soldiers in the winter’s night with a vow to defend/ No retreat no surrender.
(1) Backstreets
Bruce Springsteen, de razende. In Backstreets komt alles samen wat Bruce zo bijzonder maakt. In de hele pophistorie bestaat geen song waar buitenstaanderschap, liefde, vriendschap, overmoed, bedrog, teleurstelling, verlatenheid en haat zo bloedstollend overtuigend en gepassioneerd samenkomen als in deze afsluiter van de eerste elpeekant van Born To Run. De muziek (compact, pompend, theatraal en met die krankzinnig stuwende baspartij van Gary Tallent) raast als een wals over de luisteraar heen. Alles staat in dienst van het woedende, o zo eenzame gehuil van de zanger, als die er op driekwart van de song achter komt dat al zijn verwachtingen een illusie blijken te zijn en dat zelfs zijn geliefde Terry hem in de steek laat. Al die stoerheid… het was allemaal flauwekul. Remember all the movies, Terry, we’d go see/ Trying to learn how to walk like heroes we thought we had to be/ And after all this time to find we’re just like all the rest. Bruce lijkt dit alles niet te kunnen accepteren. Steeds weer smijt hij er een nog woedendere climax uit. Blame it on the truth that ran us down you can blame it all on me Terry/ It don’t matter to me now when the breakdown hit at midnight/ There was nothing left to say but I hated him and I hated you when you went away. Alle pijn van het leven zit in de ijzingwekkende finale, waarin Bruce eerst eindeloos de woorden hiding on the backstreets herhaalt, vervolgens alleen nog woordeloos grommend kan huilen, en de muziek langzaam tot stilstand komt, als een bokser die in slow motion naar de grond gaat.
Lees ook:
Kluun luistert de nieuwe Springsteen: ‘Dit zijn van die popliedjes die in één keer hun rijbewijs al hebben.’
