Daar is dan eindelijk de échte terugkeer van Matt Johnsons The The. Ensoulment is zijn eerste reguliere album sinds NakedSelf uit 2000, en pas zijn zevende in totaal sinds Soul Mining uit 1983. Johnson maakte jarenlang vooral soundtrackmuziek, keerde terug op het podium met The Comeback Special in 2018, maar zag nieuwe plannen gedwarsboomd worden door de coronacrisis en ook nog een zware (niet-covid-gerelateerde) keeloperatie.
Zijn stem bleef onaangetast, horen we op Ensoulment. De sinister klinkende, bijna fluisterende praatzang in veel coupletten is functioneel; in de refreinen horen we de inmiddels 63-jarige Johnson regelmatig herkenbaar getergd uithalen. Ensoulment is geen nostalgieplaat, verre van zelfs. Johnson klinkt zwartgalliger dan ooit in dystopische, soms orkestrale popsongs en ballads met een rootsy inslag die naast zijn eigen donkerste werk ook Nick Cave & The Bad Seeds (inclusief zangkoor) in herinnering brengen. Zoals Some Days I Drink My Coffee By The Grave Of William Blake, waarin hij een vernietigende visie op zijn thuisland etaleert: ‘This greedy, unpleasant land wraps itself in a flag pretending it’s freedom / A dictatorship in drag.’ Toe maar.
Johnson toont zich in meerdere songs een bezorgde burger van het onprettige soort, en aanhanger van complottheorieën. ‘The revolution’s been authorised / The future? Privatised / The consensus? Created / Reality? Curated.’ Het blijkt wel een uitstekende motor achter beklemmende, door hectische baslijnen voortgestuwde songs met een paranoïde inslag als Cognitive Dissident en Linoleum Smooth To The Stockinged Foot. Gelukkig is Ensoulment geen volledig pamflet geworden en bevat de plaat genoeg fraaie popsongs met toch altijd een licht naargeestige insteek, zoals Life After Life en Risin’ Above The Need.
Als Johnson over de liefde zingt, ontdooit hij – al spuwt hij nog wel zijn gal over het hedendaagse daten in Zen & The Art Of Dating. Het folky gitaarliedje Where Do We Go When We Die? is een ontroerend hoogtepunt en met A Rainy Day In May wordt het album toch enigszins positief afgesloten. Ensoulment is een indrukwekkende comeback van The The, als je je niet teveel stoort aan een stuk of vijf wappieteksten. Die overtuigingen zorgen in ieder geval voor een enorm gedreven klinkende Matt Johnson.
