De laatste goeie Led Zeppelin-plaat? Feit is dat dubbelaar Physical Graffiti (1975) het laatste Zep-album was dat destijds unaniem – bij fans én critici – de handen op elkaar kreeg. Opvolger Presence (1976), volgens boze tongen gemaakt door een band die vanwege zijn jarenlange excessieve levensstijl (lees: drugs, drank, seks en aan het eind van de rit nog wat rock & roll) creatief totaal was opgebrand, moest het in elk geval met een heel wat dunner en aarzelender applausje stellen.
Maar goed, Physical Graffiti dus, het zesde Zep-album dat sinds vorig jaar zomer in een uitgebreide en door Jimmy Page persoonlijk opgepoetste versie verschijnt. Yep, de plaat met het monumentale Kashmir, maar ook het elf minuten voort(blues)rockende In My Time Of Dying, een nummer dat met de kennis van nu mag gelden als – ik schrijf ’t gewoon op – de blauwdruk voor all things Jack White. Een plaat ook die verrassend coherent klinkt, zeker als je bedenkt dat ie aanvankelijk slechts uit acht songs bestond en de overige zeven werd opgediept uit restmateriaal van eerdere albums: die acht songs duurden iets te lang voor een enkele vinylplaat, dus werd de boel aangevuld tot er een dubbelaar van kon worden geknutseld (vandaar het nummer Houses Of The Holy, tevens de titel van het vórige Zep-album).
Met name plaat 1 rockt lekker rechtlijnig weg en staat vol stereotiepe, gespierde Page-riffs. Al blijft het natuurlijk vooral een genot om het zwaargeschapen beulswerk van John Bonham weer eens in volle geremasterde glorie te ondergaan (heeft die man al ergens een standbeeld?). Plaat 2 is afwisselender en subtieler, met dat druggy intro van In The Light, het akoestische kleinood Bron-Yr-Aur, de countryinvloeden in Down By The Seaside en Night Flight en het feestelijke Boogie With Stu (met een hoofdrol voor gastpianist Ian Stewart). Maar toch: dit is Led Zeppelin op z’n best en veelzijdigst. En als gezegd, mooier werd ’t niet meer. De inmiddels traditionele ‘companion disc’ bevat een flinke handvol early versions en initial rough mixes, voor wie daar plezier aan beleeft. Ikzelf zet de final versions nog maar eens op. Kom er maar in, Bonzo.
