Op 3 december 1968 zond het Amerikaanse tv-station NBC een programma rond Elvis Presley uit dat de loopbaan van de voormalige tienerster nieuw leven inblies.
In 1968 stond de wereld op zijn kop. Politieke moorden in Amerika, rellen in Europa, oorlog in Azië (Vietnam), broedermoord in Afrika (Biafra). Ter geruststelling vlogen drie Amerikanen op kerstavond een rondje om de maan.
En op 3 december beleefden meer dan veertig miljoen Amerikaanse tv-kijkers de wederopstanding van een fenomeen uit hun jeugd. Die dag vertoonde NBC een programma rond en met Elvis Presley. De legendarische uitzending is bekend geworden als de 68 Comeback Special.
Van Elvis’ reputatie als rock & roll icoon was in 1968 weinig meer over. Hij had al zeven jaar niet opgetreden. Het publiek kende hem alleen als personage in een reeks steeds fluttiger wordende flutfilms. Zijn laatste hit was vijf jaar daarvoor. Hij was ingehaald door een nieuwe generatie, door Bob Dylan en The Beatles.
Elvis als schim op het doek
Elvis Presley voelde zich een lege huls. Elvis moet je niet alleen horen, je moet hem vooral zien zingen. Zijn passie, optreden voor publiek, werd door manager Tom Parker stelselmatig gefrustreerd. Films en de bijbehorende soundtrackalbums waren een veilige manier om zoveel mogelijk geld bijeen te harken. Elvis als simulacrum – schim op het filmdoek – was lucratiever dan Elvis als ademend en sprekend wezen in de mensenwereld.
Die twee, de film Elvis en de echte Elvis, waren in 1968 zover uit elkaar gegroeid dat 1) het publiek zijn schouders ophaalde over de held van vroeger en 2) Elvis zelf begon te muiten. Om beide problemen met één veeg aan te pakken viel manager Parker terug op een oud idee. In 1956 was Elvis via een reeks tv-optredens uitgegroeid tot ster.
En zo stond Elvis in juni 1968 in de studio van NBC voor de opnames van een exclusieve tv-show, uit te zenden rond Kerst. Tom Parker voorzag een familieprogramma met melig vermaak en bête zangnummers. Elvis zelf – gesteund door regisseur Steve Binder – besloot, voor de eerste en enige keer in diens carrière, zijn manager te trotseren. Het werd een artistieke triomf.
Kippenvelmomenten
De 68 Comeback Special maakte Elvis Presley op slag weer relevant. De informele rock & roll sessie, met Elvis in zwartleren pak en gitaar op schoot, of het slotnummer, het gospel-geïnspireerde If I Can Dream, met Elvis in hagelwit kostuum wiens bezieling hem over de schoenen loopt – het zijn kippenvelmomenten van een gigant die voor even vrij is. En vliegt.
De documentaire Reinventing Elvis: The ’68 Comeback, vorig jaar verschenen via de streamingdienst van Paramount, verhaalt in detail over de productie van de tv-special. Daarin komt de muziek uitgebreid aan bod, evenals de spanningen tussen Elvis en manager Parker. Voer voor fans.
De recente Netflix documentaire Return of the King: The Fall and Rise of Elvis Presley heeft een lange aanloop nodig, in feite een biografie in notendop, om te arriveren bij zijn eigenlijke onderwerp, de tv-special van 3 december 1968.
Er zijn pratende hoofden van Priscilla Presley, Elvis’ echtgenote; Jerry Schilling, lid van de Memphis Maffia, de kring van Elvis getrouwen; Baz Luhrmann, regisseur van de biopic Elvis; komiek Conan O’Brien en de muzikanten Bruce Springsteen, Darlene Love, Billy Corgan en Robbie Robertson. Hun getuigenissen stutten, vaak als voice-over, beelden uit de special.
De documentaires overlappen en vullen elkaar aan. Return of the King is een goede introductie voor nieuwkomers. Maar Reinventing Elvis gaat dieper en wint op alle fronten.
Return of the King: The Fall and Rise of Elvis Presley is te zien via Netflix.
