Als er één iemand is die de ongrijpbare sfeer van het album ook live weet waar te maken, is zij het wel. Een ieder die de spectaculaire shows van The Knife of haar David Lynch-achtige videoclips heeft gezien kan dat beamen. Ook bij Fever Ray wordt de muziek –een hybride mix van soundtracks voor thrillers, synthpop, lome Afrikaanse ritmes en Caribische percussie vol hoge en omlaag gepitchte vocalen- live gespeeld. De gedachte dat er vanavond iets bijzonders plaats zal vinden, als een inwijding bij een geheim genootschap, hangt in de lucht. Paradiso is tot de nok vol, waaronder relatief veel jonge vrouwen en buitenlanders (lopend van de garderobe naar de zaal horen we Duits, Amerikaans, Engels en Scandinavisch).



Aan de rand van het podium zijn mannen in zwarte pakken en bivakmutsen op druk in de weer. Ze sleutelen nog wat aan de apparatuur, controleren kabeltjes en kijken of de schemerlampen en de rookmachines het doen. Het podium staat vol. Conga’s, drums, een octopad, vocoder, gitaren en een paar synths zijn met enige moeite te ontwaren tussen de rookwolken, die in eerste instantie ook verhinderen de hoofdpersoon van vanavond te ontwaren. We zullen haar –of de vier andere bandleden-  de hele avond slechts bij vlagen zien, wanneer ze heel even belicht wordt door de overdonderende lichtshow vol laserstralen.



Een uur lang blijft ze een vage schim, die haar stem en liveband onaardse klanken laat maken en met hulp van de lichten de sfeer van het album vele malen weet te overtreffen in een werkelijk fenomenaal optreden. Vanaf het moment dat de oneindig herhaalde celloklanken van voorprogramma Hildur Gudnadóttir eindelijk overgaan in If I Had A Heart trekt ze ons mee de donkerte in, ver weg van enige hoop op redding. Een wereld parallel aan de onze waar het zonlicht nauwelijks in doordringt. Het is de plek waar ze zich thuis voelt en er gaat een enorme dreiging uit van het podium. Als lemmingen, verblind en gefascineerd door het onontkoombare gevaar dat haar muziek suggereert, volgen we haar de duisternis in.

Maar waar staat ze? Er wordt gefronst, gezocht naar aanwijzingen en mensen stoten elkaar aan. Ze blijkt schuil te gaan onder het soort groot uitgevallen hoofddeksel dat zelfs de koningin op Prinsjesdag nog te gortig zou zijn en het meest weg heeft van een harige termietenhoop. Pas na drie nummers gaat het gevaarte af en duikt het beschilderde gezicht van de zangeres op. Ook de gitarist/toetsenist komt er bekaaid af met een hoofddeksel dat het meest lijkt op het kapsel van Marge Simpson. En zo zijn alle bandleden verkleed, geschminkt of op andere wijze onherkenbaar gemaakt. Het levert een tafereel op dat meer aan een eeuwenoud, occult offerritueel doet denken dan aan zoiets simpels als een concert, niet in de laatste plaats door de rol van Dreijer-Andersson zelf. Ze oogt als een hogepriesteres die op het punt staat iemands kloppende hart uit zijn lijf te trekken en lachend met haar tanden te verscheuren. Communicatie met het publiek is er niet. Pas wanneer er technische mankementen zijn tijdens Seven, dankzij de tekstregel ‘We talk about love, we talk about dishwashertablets’ uitgerekend het meest aardse nummer, zijn we weer even terug in Paradiso en is de bedwelming voor een paar seconden verdwenen.

Ze laat ons echter niet gaan. Just when you thought you were out…Ze krijgt het zelfs voor elkaar om de intieme folkliedjes van Vashti Bunyan als een hekshymne te laten klinken in haar cover van Here Before, en Nick Cave zal zelf ook de angstrillingen over zijn rug voelen gaan bij het horen van haar versie van zijn Stranger Than Kindness. Peter Gabriel mag zich gevleid voelen door haar versie van zijn Mercy Street. Soms is de duisternis nog mooier dan het licht, en vanavond was dat nergens zo duidelijk als bij dit griezelig goede, spannende optreden van deze Zweedse dame.

Tekst en fotografie: Jasper van Vugt

Setlijst:
1. If I Had A Heart
2. Triangle Walks
3. Concrete Walls
4. Seven
5. I’m Not Done
6. Mercy Street (cover Peter Gabriel)
7. Now’s The Only Time I Know
8. Keep The Streets Empty For Me
9. Dry And Dusty
10. Stranger Than Kindness (cover Nick Cave)
11. When I Grow Up
12. Here Before (cover Vashti Bunyan)
13. Coconut

Gezien: FEVER RAY, 3 december 2009 Paradiso Amsterdam