‘Thinking man’s metal.’ Met die omschrijving typeert Mikael Åkerfeldt in Amsterdam de muziek van zijn band. Over het veeltallige publiek zegt de frontman van Opeth: ‘The IQ is going through the roof.’ Dat die opmerkingen tongue in cheek zijn, lijkt niemand te ontgaan. De Zweedse muzikant sprak zich in het Britse magazine Metal Hammer onlangs nog uit over het gebruik van de stijlomschrijving. ‘Het laat ons superieur klinken’, vond hij. ‘Zou mensen kunnen afschrikken.’ En ook: ‘We zijn niet intelligenter dan andere metalbands.’

Fotografie Bert Treep

Dat de groep uit Stockholm vernuftige en complexe muziek maakt, is bekend sinds het verschijnen van debuutplaat Orchid in 1995. Het doorgronden van de combinatie van death metal, progressieve rock en elementen uit folk, blues, jazz en klassieke muziek vergt enige volharding. Helemaal omdat het om lange en veelzijdige nummers gaat, die vol zitten met tempowisselingen, ingewikkelde maatsoorten en onconventionele akkoordenschema’s. En het materiaal gaat van groots, heavy en grommend naar klein, akoestisch en fluisterend.

Groots, heavy en grommend voert de boventoon op het in november vorig jaar verschenen, veertiende album The Last Will And Testament. En dat is voor het eerst sinds sinds Watershed uit 2008. De vier tussenliggende platen waren sterk geënt op progressieve rock uit de jaren zeventig. De nadruk van het optreden in de volle AFAS Live ligt op het nieuwste werk, aangevuld met andere, eveneens hoofdzakelijk heavy songs.

De show opent met §1, het eerste nummer van de laatste plaat. Net als zes andere songs heeft de track een paragraafsymbool en een cijfer als titel. Die combinatie verwijst naar de zeven paragrafen van het testament dat het overkoepelende thema vormt van het album. Het testament is van een rijke patriarch en onthult een aantal familiegeheimen. De videoprojecties achter de band tonen beelden uit het artwork, van oude, ingelijste familiefoto’s tot kitscherig behang en kaarsen. Opeth buldert, Åkerfeldt laat zijn growls gelden, terwijl toetsenist Joakim Svalberg en gitarist Fredrik Åkesson hem bijstaan tijdens cleane zangpartijen.

Ook Master’s Apprentices en The Leper Affinity zijn hoofdzakelijk heavy. Het spel van de in het zwart gehulde groep – gecompleteerd door nieuwe drummer Waltteri Väyrynen en de met Peruaanse muts uitgedoste bassist Martin Méndez – is tot in de puntjes verzorgd en wordt met verve gebracht. Het kraakheldere geluid is mooi in balans, zowel vooraan als achterin de zaal.

Voordat Opeth aan §7 begint, neemt de frontman het woord. Hij kondigt aan veel te gaan praten. Als hij meldt dat Svalberg jarig is, zingen de toeschouwers eerst door elkaar heen. Åkerfeldt slaat een G-akkoord aan op zijn gitaar, maar ook met de juiste toonhoogte komt de zaal niet verder dan een rommelig Happy Birthday. De toetsenist krijgt een envelop aangereikt, waar een kartonnen verjaardagskroon in zit. Terwijl hij die op zijn hoofd zet, is de frontman al weer bezig met de toeschouwers. Hij verbaast zich over de grote hoeveelheid mensen, vraagt wat ze van de nieuwe plaat vinden en vertelt een anekdote over zijn ietwat merkwaardige ontmoeting met Focus-fluitist Thijs van Leer.

De link met Jethro Tulls Ian Anderson is dan snel gelegd. Het dwarsfluitspel van de Britse progrocker klinkt in twee nummers van The Last Will And Testament. Ook verzorgde hij een aantal gesproken stukken. Zo ook in §7, waarin metal, prog, grunts en closeharmonyzang elkaar afwisselen. Als daarna het rustige Häxprocess van het Heritage klinkt, valt de overeenkomst op tussen die albumtitel en de naam van de nieuwste plaat. En omdat Åkerfeldt de rust wel even lekker vindt, doet Opeth nog een zacht nummer: In My Time Of Need. Hij vraagt het publiek mee te doen. Wie de refreinregels (‘Summer is miles and miles away and no one would ask me to stay’) niet kent, mag een liedje van 2 Unlimited zingen.

Opeth legt de nadruk daarna weer op heavy werk. Voordat de band het oude The Night And The Silent Water inzet, speelt de groep eerst het 1,3 seconden dure nummer You Suffer van Napalm Death. Voorafgaand aan §3 haalt de zanger herinneringen op aan oude, Zweedse deathmetalbands als Entombed, Dismember en Grave. Ook mijmert hij over het eerste optreden dat de band deed in Nederland, samen met Overijsselse groep Asphyx.

Het publiek geniet zichtbaar van zijn praatjes. Er wordt veel gelachen en gegrinnikt. Maar als de band speelt lijkt iedereen juist volledig op te gaan in de muziek. Dat gebeurt vooral tijdens het tien minuten durende Ghost Of Perdition. Er wordt geheadbangd, gebruld en meegezongen, terwijl Opeth zijn ingewikkelde muziek brengt met ogenschijnlijk gemak.

Wanneer de band zich opmaakt voor de toegift, spreekt Åkerfeldt het uitzinnige publiek nog een keer toe. Hij stelt de band voor aan de hand van foto’s van The Last Will And Testament en toont zich bijzonder dankbaar voor de ontvangst. Hij voelt zich thuis in Amsterdam en ziet AFAS Live als een grote woonkamer, waarin hij het liefst met alle aanwezigen een heel seizoen van Seinfeld zou willen kijken. De keuze valt op het spelen van slotnummers Sorceress en Deliverance. Tijdens de donderende grande finale smelten band en publiek samen, tot één (intelligent) geheel.

Gezien: 22 februari 2025 in AFAS Live, Amsterdam