Bestaat er al zoiets als Madonna’s paradox? Hoe je iedere keer verwacht dat een van de grootste popsterren op aarde zichzelf en haar publiek zal tegenwerken en vervolgens altijd het tegendeel bewijst? Vrijdagavond in Ziggo Dome klinken er iets na tienen wat fluitsignalen – zij het uit opwinding, zij het uit irritatie – als Madonna nog niet op de bühne staat. Dan is de concertzaal al ongeveer drie uur open. Nog een dik kwartier geduld en dan wordt er op de cue-knop gedrukt voor een 140 minuten durend carrière-overzicht in zeven verbluffende akten.

Fotografie Kevin Mazur/Live Nation (Londen 2023)

De zojuist opgestelde theorie is niet alleen los te laten op de show van vanavond, maar ook makkelijk door te trekken naar het jaar dat Madonna doormaakte. Want wie had gedacht dat ze hier uberhaupt nog zou staan? ‘I realized how lucky I am to be alive’, postte ze in juli op Instagram, een maand na een ziekenhuisopname door een ernstige bacteriële infectie afgelopen zomer. De hele Amerikaanse ronde van deze Celebration Tour werd erdoor afgelast, de Europese ronde vanaf oktober bleef gewoon staan. Een halfjaar verder staat ze hier, alsof er niks aan de hand is. Ingeleid door de sassy ceremoniemeester Bob The Drag Queen brengt ze de eerste boodschap van de avond: ‘Because of you / Nothing really matters / Love is all we need.’

Dit wordt niet alleen een avondje pop royalty verafgoden; in de Celebration Tour staan vooral anderen centraal. Madonna’s invloeden, vrienden, kinderen, en vooruit, zo af en toe nog die fans, die hier al een hele dag in de kou stonden. Maar je moet wel je mond houden als ze aan het woord is en over haar leven vertelt. Want royalties, die spreken niet de waarheid. Die vertellen wat jíj wil horen, aldus de Queen of Pop zelf. En daarvoor zijn we hier toch?

Een bulldozerlading aan greatest hits en fan favorites, soms in een nieuw jasje, soms compleet onveranderd. Aan elkaar geknutseld door oude muzikale rechterhand Stuart Price. Je weet wel, die sterproducer van The Killers, Kylie Minogue en Everything Everything, die ook Madonna’s Drowned World Tour (2001), Re-Invention Tour (2004) en Confessions Tour (2006) – absoluut drie van Madonna’s meest memorabele tours – van creatieve sterrenstof voorzag. Een band op het podium? Nee hoor, behalve als je die in tapevorm bedoelt. Soms wordt er wat op een cello, gitaar of piano gespeeld, maar vanavond moeten we het van het showelement hebben.

Zo laat het modulaire decor ons met Madonna en haar dansers wachten in de rij van het befaamde New Yorkse nachtoord Paradise Garage, om binnen in de club Holiday in verstrengeling met Chic’s I Want Your Love te vertolken om een enorme discobal. En van de early days in New York schieten we pijlsnel naar de religieuze rode draad (is dat overigens nog steeds een Kabbala-armband om haar pols?) in Madonna’s werk, die ze doortrekt van eigen hoeksteen Like A Prayer naar moderne pupillen als Sam Smith en Kim Petras met hun Unholy. En met die krijsende gitaarsolo in b-kant Act Of Contrition wordt er ook nog een ode gegeven aan de vertolker: Prince.

Zo muzikaal doordacht, vernuftig in elkaar gezet en verfrissend als de show soms lijkt, kan het ook een enorme rommel zijn. Veel van de 26 vertolkte tracks (interludes niet meegerekend) komen niet verder dan een couplet en een refrein, de chronologie gaat soms compleet overboord, het geluid is soms niet te harden en tikt de 120 decibel aan, de backing track is vaak verstaanbaarder dan Madonna zelf. Soms komt de 65-jarige artieste zelfs wat fragiel over, met een knieblessure en haar ingehouden pasjes tijdens de eerste act. Maar als ze eenmaal warm is, bewijst ze ook hierin weer het tegendeel: verderop in de show maakt ze een levendige indruk en zweeft ze over het publiek.

Zo wordt Live To Tell vanavond een specifieke link naar Madonna’s vriendenkring, waarvan een groot deel gestorven is aan aids. Op World Aids Day een extra voelbaar hoogtepunt, als ze in een soort frame tussen de portretten van gevallen dierbaren over het publiek zweeft. En dan zijn we alweer in de jaren negentig aanbeland. De jaren waarin Madonna nog meer taboes omtrent seks doorbrak, een erotisch salontafelboek uitbracht, en zichzelf vervolgens spiritueel opnieuw uitvond.

Met al die vrijheid om uit te drukken, te inspireren en te experimenteren, ziet Madonna het als haar taak om ons te vertellen hoe blij we mogen zijn dat er medicijnen zijn, en dat we hier samen zijn. Misschien is deze lange speech, na haar eigen bijna-doodervaring, wel het intiemste moment dat je ooit live met Madonna zou kunnen beleven. Dat seksblokje zijn we namelijk al lang weer vergeten. Mooi dat dit doorrazende, bloedgeile spektakel even wordt stilgelegd voor een fikse vijf minuten aan monoloog.

Misschien is het een beetje afgezaagd, maar na flink wat lasershows, ballroom-juryplicht met special guest Sevdaliza, rodeoclowns en bokswedstrijden, is een akoestische cover van Gloria Gaynors I Will Survive – met alle telefoonlichtjes aan op verzoek van de queen – precies wat we nodig hebben na deze speech. Madonna maakt het tot haar persoonlijke mantra en tokkelt mee op gitaar, om vervolgens perfect uit te monden in een explosief La Isla Bonita. Precies goed getimed om weer door te gaan met vieren wat was, is en wat opnieuw uitgevonden kan worden. Iedereen weer de aandacht erbij.

Misschien was Madonna de afgelopen jaren pijnlijk irrelevant door haar TikTok-remixes, vervreemdende Instagram-reels, cosmeticalijn en muzikale afwezigheid. Maar in deel zes van de Celebration Tour gebeurt er iets wat misschien niemand nog verwachtte, maar wat achteraf o zo logisch en natuurlijk blijkt: Madonna vindt haar eigen werk opnieuw uit. Met een drieklapper in de roos van Bedtime Story, Ray Of Light (in een techno-remix van Sasha) en Rain laat Madonna deze 90s classics aanvoelen alsof ze vandaag, nee, morgen gemaakt zijn.

Gehuld in een techno alien-outfit a la VTSS en Grimes zweeft ze tussen lasers in het gehele kleurenspectrum over het publiek, bijna manisch kopwiegend op haar meest uplifting single ooit gemaakt (Ray Of Light, dus). Een schouwspel waar je mond van openvalt en waarvan je denkt: verrekt, ze flikt het weer. Dit nog kunnen op je vijfenzestigste is waar vakmeesterschap.

Noem Madonna oud, irrelevant, shockerend, nep, clean, afgeraffeld, kil, diva – noem het maar op. Maar wie uit dit fonkelende mozaïek van een carrière-overzicht geen lievelingsliedje, voelbaar moment of impressive instant haalt, is echt af. Zelfs als je het bijna niet meer verwacht, weet Madonna nog te verrassen en het tegendeel te bewijzen. Het is een wetmatigheid geworden: als Madonna nog een keer langskomt, zijn we er toch weer bij. Want verrast gaan we worden. Zoals ze het zelf al op de schermen schreef: never can say goodbye. Ook al is dit misschien wel de laatste keer dat we fysiek in haar wereld worden verwelkomd.

Gezien: 1 december 2023 in Ziggo Dome, Amsterdam.

Ons nieuwe boek!

Het beste, scherpste, mooiste en meest lezenswaardige uit inmiddels 52 jaar popkritiek in OOR. Bestel ‘m hier.