Het Roskilde Festival is niet alleen het grootste festival van Scandinavië, maar ook een van de grootste van Europa. Roskilde duurt acht dagen en is vernoemd naar het Deense stadje waar het zich afspeelt, zo’n vijfendertig kilometer van Kopenhagen. De eerste vier zijn opwarmdagen met kleine jonge bands/acts voor de campingbezoekers. De tweede vier, waarbij wij aanwezig zijn, hebben een volwaardig kwalitatief hoogstaand internationaal vermaard festivalprogramma.
Openingsfoto Peter Troest
Roskilde beleeft dit jaar z’n vijftigste editie. ‘Fifty times’, luidt de trotse onderkop/slogan. Het festival is volkomen non-profit en draait grotendeels op vrijwilligers. Winsten gaan naar goede doelen. Veel van de bezoekers hebben hun kaartje te danken aan het feit dat ze een taak als vrijwilliger op zich nemen. Bijvoorbeeld bij het schoonhouden van het terrein, het in een juiste banen leiden van de mensenmassa of gratis water verstrekken bij de podia, of achter de bar te staan of te werken in een van de vele restaurants. Er zijn maar liefst negen podia waarop ongeveer 180 acts te zien zijn. Het terrein is gigantisch. Qua omvang en reputatie kan Roskilde zich meten met het Britse Glastonbury. Het festival beleeft dit jaar een zonovergoten editie. Het staat bekend om zijn goedmoedige uitbundig feestende Scandinavische sfeer. Het adagium dit keer (naar de kleur van het hoofdpodium): ‘Let’s be orange together / Show respect for each other’s limits.’
Er wordt heel wat bier gedronken van sponsoren Tuborg en Carlsberg. Alle reden voor tevredenheid. Desondanks begraaft de recensent van de Deense sensatiekrant Ekstra Bladet het festival op de zondag na afloop met veel tamtam: ‘Roskilde werd 50 na de pandemie. Het voelde meer als de verjaardag van een kind. Corona is een griep geworden. Het festival is al lang ongeneeslijk ziek. Nu is Roskilde dood.’
Hij vindt dat het festival zich te veel richt op jongeren. ‘De organisatoren kopen steeds muziek voor de tieners. Het probleem is dat tieners een slechte muzieksmaak hebben. Het probleem is ook dat infantiele pop en rap nog erger is op een festivalpodium dan op Spotify. Voor de volwassenen waren er Robert Plant & Alison Krauss en The Smile. Vooral het nevenproject van Radiohead herinnerde eraan dat het nog steeds is toegestaan om liedjes van een ambitieuze dimensie te voorzien. Het was hard nodig.’
Foto Peter Troest
Het is maar zeer ten dele waar wat deze man schrijft. Phoebe Bridgers, Tyler The Creator (foto), The Smile, Little Simz, Haim, The Strokes, Fontaines D.C. Big Thief en Idles staan ook op het programma. Vrijwel alle coryfeeën van een goede ‘volwassen’ muzieksmaak anno 2022. In dit verslag komen ze niet of nauwelijks aan bod omdat we hun optredens op Nederlandse bodem al uitgebreid besproken hebben. Met daarnaast een overweldigende hoeveelheid andere indie, metal en wereldmuziekacts, is deze editie van Roskilde als vanouds een toonbeeld van avontuurlijk programmeren. In Nederland is geen festival te vinden dat zo breed programmeert als Roskilde. Als er dan toch iets te klagen valt, Billie Eilish, Adele, Kendrick Lamar en Harry Styles hadden er wel bij gemogen.
Meer zijn we het eens met de wat genuanceerdere analyse van het Deense blad Soundvenue dat deze editie van Roskilde 2022 een generatiewisseling inhield. Qua publiekstrekkers en publiek. Er staan geen Dylan, Springsteen, McCartney of Bowie (RIP) op de affiche (noch U2). Het tijdperk van de grote rockgoden is voorbij, het Roskilde-festival leeft nu in het tijdperk van rappers en popsterren. De headliners in 2022 zijn rappers, popzangers en allesbehalve klassieke rockbands. Roskilde grijpt haar jubileumeditie aan om een verjongingsactie uit te voeren.
Zo maakt Roskilde de geesten van veertien- en vijftienjarigen rijp om tot hun vijfenzestigste (100 jaar Roskilde) trouw bezoeker te worden. Deze vijftigste editie van Roskilde is de editie van Dua Lipa (übersuccesvolle popster), Post Malone en Tyler, The Creator (twee rappers die met succes in hun eentje het grote, legendarische Orangepodium aankonden). Voorwaar een festival in het tijdperk van rappers en popsterren. Maar het is ook de editie van The Whitest Boy Alive, The Smile en Big Thief (beste rock-acts, het was een genot Thom Yorke The Smoke te horen bassen en Adrianne Lenker en Buck Meek te horen soleren), van Tiktok-ster Mitski en de aankomende grootheid Ashnikko.
Foto Christian Hjorth
Onze rondgang op de eerst dag is exemplarisch voor wat het festival te bieden heeft. We zien Anitta, de grootste popster van Brazilië en maken hernieuwd kennis met een oud woord, dat deze editie weer even aan de deur klopt om actueel te worden: twerken. Met een vertraging van 25 minuten betreedt ze het podium. Een divaopkomst in hotpants (en gele knielaarzen) omgeven door en grote groep dansers en danseressen. Muzikaal stelt allemaal niet zoveel voor wat Anitta, die op eerste gezicht wel iets weg heeft van een jonge versie van Cher, te bieden heeft. Ze opent, gesteund door een funky en ritmische begeleidingsband, energiek en feestelijk met Beautiful van Snoop Dogg. Gaandeweg het optreden klinkt haar muziek minder ‘braziliaans’ (funk carioca, hiphop uit de favelas van rio, r&b, dance, reggaetron, samba) en sluipt er meer doorsnee rock in haar muziek.
De choreografie is geweldig verzorgd. Er wordt door Anitta en haar danseressen exuberant met de billen getrild en geschud. De mannelijke dansers zijn gespierde atleten, bedreven in de vechtdans capoeira. Als de vedette op haar knieën een stukje droogneuken ten beste geeft op een pompende beat gaat de Arena-tent uit z’n dak. Dat vinden de Denen prachtig en een show als deze zie je niet zo vaak op Europese podia. Het optreden van de nieuwe wereldster Anitta wordt geheel overschaduwd door het twerken. Ze afficheert zich als feministe en voorvechtster van LGBTQ-rechten, maar de tongzoen met een van haar danseressen komt plichtmatig en passieloos over. Voor de bühne.
Een stuk verderop pakken we nog een staartje mee van Good Morning, vier lo-fi rockers from down under (Melbourne). Lekker relaxte dwarrelende indie gitaarrock, zoals je die uit Australië wilt horen, met veel jingle jangle en understatement. Een van de gitaristen draagt een korte voetbalbroek. Tussen de Rolling Black Outs en Mac De Marco. De drummer vertelt een verhaal over de juiste grondtoon op de synthesizer die het liedje ‘dichter bij de Fedora zal brengen’. En verrassend goed: Daniel Romano’s Outfit. De Canadees lijkt countryzanger af en heeft zichzelf getransformeerd tot bezielde psychedelische rocker. Bijgestaan door onder andere twee zangeressen, waarvan een beweegt alsof ze voortdurend onder stroom staat, met tamboerijn en sambaballen, neemt Daniel (zang, gitaar, geen snor) je mee in zijn stuiterende psychedelische sixties liedjes. Goede band, goede show.
Terug naar de Arena voor Robert Plant & Alison Krauss. Twee vocale giganten wier stemmen voor elkaar geschapen zijn. De voormalige Led Zeppelin-zanger Plant uit de UK (every inch de émince grise van de seventies rock) en het Amerikaanse country/blues/bluegrass zangwonder Krauss. Bij dit illustere duo moet de volwassene aan zijn of haar trekken komen, aldus de doodgraver van Ekstra Bladet. De kwaliteit is hoog, dat staat buiten kijf en ik schuif naar het puntje van mijn denkbeeldige stoel, wanneer de majestueuze Allison haar stem, zo mooi en romig, in stelling brengt. Of haar authentieke yankee-fiddle. Mooi vind ik ook hoe de gitarist de muziek broeierig probeert te krijgen (Fortune Teller), maar op de keper beschouwd is het optreden net zo opwindend als op theevisite gaan bij je oudtante.
Foto Christian Hjorth
En dus ga ik er snel vandoor, naar Post Malone, van een deftig viersterrenrestaurant naar de snackbar. Post Malone, op het grote Orange podium, met veertig duizend feesthongerige, halfzatte Denen voor zijn getatoeëerde snufferd. Lef heeft hij wel. Post Malone, in zijn Gandalf-shirt, is de Tijl Uilenspiegel onder de rappers. Hij trekt een blikje open en slurpt het naar binnen en steekt een peuk op. Opent met een paar ijzersterke liedjes over een schlemiel zijn. Wow. geeft zijn verbijsterde verwondering aan over hier staan. Als hij Better Now zingt, ontploft het Orange-veld als de voetzoekers op en rond Post op het podium.
Hij bestaat het om te zeggen dat hij geen beter plek zou weten om te zijn, maar nu toch wel graag een ijskoude Bud blieft zoals thuis. En hij piept er geregeld een paar lovende ‘one of the coolest audiences I ever seen in my life’ tussendoor. ‘What energy, man!’ Wanneer hij even zijn mond houdt, begint het publiek meteen spontaan de basloop van Seven Nation Army te scanderen. ‘Vi Er alle Post Malone’, kopt de Orange Press de volgende ochtend. Wij zijn vanavond allemaal Post Malone. Het Deense mannelijke Roskilde-equivalent van Je suis Charlie.
Zoals het vrouwelijke waarschijnlijk Vir er alle Dua Lipa zal zijn, getuige de tonelen een dag later, als de 26-jarige Brits-Albanese in haar goudkleurige jurkje de zegekar van haar volmaakte popmachine over ditzelfde veld en podium laat denderen. Met een handvol hits (Physical, New Rules, Be The One, Levitating, Don’t Start Now) en een onberispelijk paraderende troupe kleurig geklede danseressen met parapluutjes: alles jong, succesvol, vitaal en to the point, dat maakt Dua Lipa tot de onbetwistbare koningin van dit Roskilde. Om de zoveel tijd schreeuwt ze uit ‘What The Fuck, Roskilde!’.
Ekstra Bladet sneert naderhand over Post Malone: ‘Hij is Justin Bieber met een volle baard. Vroeger werd je wijzer van Roskilde, nu word je dommer.’ Hoe het ook zij, het is bij de olijke Richard Post, die zichzelf niet serieus neemt, groot feest. Hij voelt precies aan wat het publiek na een halve eeuw corona voor het eerst op het podium wil zien en horen. Hij lijkt alles wat hij zingt en rapt oprecht te menen. Hij vermaakt zich. Zal ik je eens een excuus geven om op TikTok te gaan? Kijk hoe Post Malone, Dua Lipa en de band Turnstile backstage op Roskilde een Beer Pong (wat?) wedstrijd doen: Here’s Turnstile, Post Malone, & Dua Lipa Playing Beer Pong. Verbeeld je maar niks, het filmpje is al vier miljoen keer aangeklikt.
Foto Kristian Gade
Dag twee biedt hetzelfde beeld, van alles wat, maar ook iets waarvoor je apart naar Roskilde wilt gaan. The scandinavian experience. Vroeg op de middag eerst bij Sigrid. Het programmaboekje noemt de 25-jarige zangeres een Noorse popprinses, maar ze is eerder de scandivian girl next door. De electropopzangeres (de pop is allengs meer rock aan het worden, met een bandgeluid) dartelt vrolijk over de planken. Achter de boarding staat het rijen dik met meisjes en jonge vrouwen zoals zij. Sigrid zingt de longen uit haar lijf en het is ontroerend om te zien hoe ze de Arena al in het eerste nummer verovert. Maar de Suckerpunch die zij uitdeelt komt minder hard aan dan waarmee haar vakzusters a la Phoebe Bridgers gewend zijn toe te slaan, minder catchy en doeltreffend dan popkoningin Dua lipa. Wat Sigrid brengt is fris en enthousiast, maar flinterdun.
Meer scandinavian experience: The Whitest Boy Alive, met een exclusief concert op het Roskilde Festival – hun enige Europese show in 2022! De pretentieloze indie-funk-disco-house-act rond de Noor Erlend Øye van Kings Of Convenience (speelt een dag later op Roskilde) en zanger op vroege Röyksopp-tracks. Het heeft iets lullig om te ze zien, The Whitest Boy Alive, de drummer in spijkerstofshorts, de bassist met snor en krullen. Ze klinken als een slome Talking Heads. De swing zit er van begin af aan in. De glimlach is niet vanonder de snor weg te krijgen van de lijzig zingende Erlend, type vriendelijk hoofdonderwijzer met uilenbril. Het publiek staat erbij en wiegt mee, als een Nordic konijn starend in de koplamp, gevangen in een eensgezinde Scandinavische trance.
Foto Christian Hjorth
The Whitest Boy Alive legt een knusse deken van warme tevredenheid over de deinende mensenheuvel in de Arena. Erlend schudt de zonnige Afrikaanse gitaarloopjes achteloos uit zijn mouw en stuurt het publiek af en toe aan met pompende gebalde vuist, alsof dat nog nodig is. Dit is funky muziek uit een rijke gelukkige regio, waar weinig frictie is. The Whitest Boy Alive voelt dat goed aan. Heel anders dan de USA waar Megan Thee Stallion vandaan komt. Ook Megan werpt haar billen in de strijd, twerkt en rapt zich door haar hits Body, Savage en WAP heen en protesteert tegen het door het Amerikaanse hooggerechtshof opgelegde verbod op abortus: ‘Fuck mannen die ons vertellen wat we met ons lichaam moeten doen.’
Een ontdekking dan: in de niet al te volle Mantra: Wayne Snow. Een Nigeriaanse zanger, woonachtig in Berlijn, zingt met falsetstem rudimentaire funk met rare electronisch riedeltjes, het beste wat ik gehoord heb in deze eerste twee dagen. De drummer en Wayne – blauwe overall, soepel alsof zijn lijf van rubber is, zijn zwart, de bassist plus toetsenist wit. Laatstgenoemde tovert nogal eens jazzy sounds uit zijn keyboard. De drummer is fenomenaal.
Foto Kristian Gade
Het contrast tussen Wayne en Kacey Musgraves kan haast niet groter. Countryzangeres uit Nashville, ze stond gepland voor Pinkpop, maar verdween daar plots van het programma. Hier is ze wel, maar ze maakt een verdwaalde indruk. Ze draagt een bijzonder ongelukkig gekozen two piece bodysuit (blauw-zwart geruit) en heeft blauwe slierten in haar haar, alsof ze een figurante is die vanochtend bij het aankleden niet wist of ze in een sixties indianenfilm of een James Bond-film moest opdraven. Op de backdrop achter haar prijkt een brandend hart. Kitsch zoals kitsch moet zijn, ze heeft een waanzinnige stem en zingt er prachtig countrypoprock bij, geen greintje pijn. Zonnetje eind van de middag, heerlijk. Ze kan het woord Roskilde niet uitspreken in een ingestudeerd stukje Deens, maar ze doet haar best. Ze krijgt de mensen aan het meezwaaien van links naar rechts en wordt allengs wat losser. Maar het is een rare match tussen Kacey en het festival met de onuitspreekbare naam. Aan de snik en de traan van haar echte country komt ze niet toe. Ik zou graag een show van haar meemaken wanneer ze zich wel thuis voelt.
Op dag drie in de vroege middag – wat een contrast met de gestroomlijnde popshow van Dua Lipa: Richard Dawson en Circle. Broodnodig. Een excentrieke Britse folkzanger begeleid door een groep Finse veertigers (Circle dus). Allen dragen groene zakdoeken om de nek. Qua kapsel zien ze eruit alsof ze regelrecht uit de seventies van Gentle Giant zijn geteleporteerd. Hoe blij kan opmerkelijke onmodieusheid je maken! Richard zingt iets van ‘jahojahojaho’ en schakelt af en toe om naar een falset. Mensen vinden het leuk. Gelukzalige glimlach rond de Finse monden achter hem. Bij het tweede nummer pakt Richard de gitaar. Er zit een beetje blues en veel experiment in zijn folk, het draait uit op een fraaie bak gekte en uit de band springende progrock.
Bij Mitski geen ‘what the fuck, Roskilde!’. De Japans-Amerikaanse maakt haar opwachting als een operazangeres in een blauwe klassieke jurk. Het podium is eerst blauw, dan rood uitgelicht. Haar stem is fenomenaal. Beeldtaal is bij haar erg belangrijk, die lijkt ze te hebben geleend van het Japanse kabuki theater en de Griekse tragedie. Al in het eerste nummer gebruikt ze haar microfoon als pistool, eventjes suggestief als dildo en als mes (om zichzelf in de borst te steken). Ze danst de hele show gefocust en energiek. Haar muziek – goede band – is zwaarmoedige gedragen harde rock.
De hele tijd lijkt ze de emotie van het liedje uit beelden, zodanig dat een vierjarige TikTok-kijker het nog kan begrijpen. Als Mitski radeloos is, dan beent ze verwilderd met de armen zwaaiend over het podium. We zien haar met de vuisten boksen en stampvoeten (dan is ze vast boos), kicksprongen maken en verdwaasd over het podium rennen (zoekend naar een uitweg), dan is ze vast even uit haar dak aan het gaan. Nu eens ligt ze gekwetst op het podium, slaat iemand quasi in elkaar, dan dient zich een innerlijke storm aan, is ze vies van haar lijf en stikt. Ze zet een razendknappe show neer: ze werkt hard blijft en blijft gefocust. Ik ben om. En wat is Your Best American Girl een prachtnummer, de melodie is niet uit je hoofd te krijgen.
De enige Nederlandse inbreng op het programma komt van GGGOLDDD. Ze vullen de kleine in duisternis gehulde Gloria voor een derde en later de helft (honderd meter verderop speelt tegelijkertijd The Smile). Ze brengen zware gothic metal. Centraal staat de 25-jarige zangeres en frontwoman Eva Milena. Heel indrukwekkend om haar te zien staan in haar zwarte, gesluierde jurk als een zwarte zwaan. Ze vertelt het publiek dat ze hun nieuwe album This Shame Should Not Be Mine gaan spelen. Dat helemaal in het teken staat van dat ze is verkracht op haar negentiende. De synth en de drums klinken heel donker en dreigend en er komt en een heleboel verontrustende herrie uit de gitaar. Eva zingt en danst theatraal. Met haar bandgenoten brengt ze haar muziek en aanklacht vol emotie en overtuiging. Knap en imponerend.
Op dag vier weer Erlend Øye. Dit keer draaft hij op voor een exclusieve Europese show voor 2022 met zijn andere band Kings of Convenience, het duo dat hij vormt met Eirik Glambek Bøe. ‘So we are here again after seven years separation.’ Zij werden samen het Noorse antwoord op Simon & Garfunkel genoemd. Hij herhaalt het feelgood-kunstje van twee dagen geleden, maar nu in een tokkelfolkvariant. Schoolmeester Erlend heerst op het podium. Grappig hoe hij een saxofoonsolo mimet, terwijl hij het blazersgeluid nabootst met zijn luchtblazende trillende lippen. Hij laat de afgeladen Arena het ritme knippen door de vingers als castagnetten te laten werken. Dan zegt hij iets heel waars: ‘Roskilde is the best festival in the world.’ Correctie: ‘Roskilde is the best BIG festival in the world.’ En dat verdient iets heel speciaals, zegt Erlend plechtig, ‘iets wat nog nooit vertoond is. En daarom vraag ik nu op het podium om met ons mee te doen; The Whitest Boy Alive.’ En zo voegen zijn beide projecten zich ter plekke zonnig funkend samen voor More Songs Of Scandivanisch Welbevinden. Tot volle tevredenheid van de Arena. Groot feest bij deze perfecte minimalistische zomermiddagmuziek.
In de vooravond op deze zelfde plek (Arena), de nieuwe ster in wording, geheel beantwoordend aan de TikTok-esthetiek: Ashnikko. Een soort Grimes (met wie ze het nummer Cry doet) voor de TikTok-generatie. Hoewel haar naam klinkt, en ze er ook uitziet met haar blauwe haar en Japanse schoolmeisjesuniform, alsof ze zo uit een mangastrip is weggelopen, gaat het hier om een 26-jarige Amerikaanse, echte naam Ashton Nicole Casey, geboren in Oak Ridge, North Carolina. Ze is provocerend. Zeg maar gerust: ze heeft een grote bek. Energiek stuift ze over het podium als een kruising tussen Mitski, Lady Gaga en Pippi Langkous. Ze heeft een relatie met Britse zangeres en dichteres Arlo Parks.
Ashnikko brengt fel best goede elektronische stampsongs met hooks en punky ontlading. Op haar t-shirt staat ‘hardcore for life’. De arena is vol met jonge mensen, die helemaal uit hun dak gaan, de vrolijke opwinding is voelbaar. ‘Tip your cowboyhat low, I salute you’, zegt ze tegen hen. In Stupid zingt ze: ‘Stupid boy think that I need him / I know you think about me in the shower / Pornhub in your browser / Fantasise about the pussy power / Think about me with your hand down your trousers.’ Een keer vergeet ze de tekst, omdat ze een ‘slechte mentale dag’ heeft, legt ze uit. Later gaat ze heftig te keer tegen het Amerikaanse hooggerechtshof (die van de abortusban): ‘Fuck the supreme court’. Hetgeen ook in koeienletters wordt afgebeeld op het scherm achter haar. Of het nu TikTok is of universeel/all ages, dat weet ik niet, maar ik vind het mooi dat Ashnikko haar bovenarm over haar hoofd legt en zegt dat we onszelf een brain hug moeten geven. Dat hebben we wel verdiend, omdat we in zo’n self-depricating time leven. Dan brengt ze de ballad Panic Attacks In Paradise. ‘Typical of me to go and ruin the party / Everybody says they love me, but I’m still brokenhearted / They call me Polly Pessimism, I’m a ma-macabre Barbie (I love you) / My boyfriend wants to love me, but I won’t let him / I’ve been predisposed to trauma since I was 11 / So I wrote a couple albums to let out some aggression / I hate that I’m so self-depricating.‘
Nee, Roskilde is niet død, Roskilde is springlevend. De TikTok-generatie klopt aan de festivaldeur – welnee, heeft hem al opengezwaaid.
Gezien: 29 juni t/m 2 juli 2022 in Roskilde, Denemarken.