Geluid is het resultaat van trillingen die zich door de lucht verspreiden, het ruwe materiaal van akoestische energie. Muziek, daarentegen, is geluid dat opzettelijk is gestructureerd, geordend en gecomponeerd om expressieve en emotionele resonantie te creëren. Wat zich zondag afspeelt in de oude zaal van de Melkweg, balanceert met halsbrekende toeren over de dunne, fragiele scheidslijn tussen ruw geluid en muziek.
Fotografie Hub Dautzenberg
De verwachtingen zijn hoog gespannen. Niet in de laatste plaats omdat Empire State Bastard bestaat uit fysieke aanknopingspunten met indiepoppers, metalmonsters en poprockers uit respectievelijk Biffy Clyro, Oceansize, Bitch Falcon én Slayer. Het zijproject ontstond in coronatijd, waarin er bij Biffy-buddies Simon Neil en Mike Vennart duidelijk behoefte was aan een andere, hevigere uitlaatklep. Zo werd het duo dus onder andere aangevuld met een solide fundament in de persoon van voormalig Slayer-slagwerker Dave Lombardo. Over gewapend beton gesproken.
Hoewel debuutalbum Rivers Of Heresy pas op 1 september het levenslicht zag, is de zaal goed gevuld. Men is benieuwd. Maar is men klaar voor het geweld dat binnen enkele momenten zal losbarsten? Wat ligt er in de lijn der verwachting? Met een album dat het best te omschrijven is als een dodelijke cocktail van grindcore, extreme metal en af en toe een vleugje stonerrock als rustpunt, kunnen we niet bepaald spreken van een voorspelbaar kunstje.
Toch zijn het juist de beperkte melodieuze pauzes die precies genoeg ademruimte geven aan hen die na twee nummers wit wegtrekken. Oef. Het is voor de band zelf overigens ook nét genoeg om niet uit de nok van het dak te tuimelen. Maar dat dak gaat er wel af. Zonder pardon.
Het is vanaf opener Tired, naw? al duidelijk dat ESB op een missie is. En hoewel de leek er waarschijnlijk geen touw aan vast kan knopen, juicht de liefhebber diep vanbinnen. Dit gaat verder dan het garanderen van oorsuizen en het vergruizen van elke potentiële niersteen in het publiek. De band is naadloos op elkaar ingespeeld en schept gestructureerde orde in haar eigen chaos. Wie goed luistert is getuige van een set gedegen riffs en zanglijnen die zo nu en dan opduiken in het auditieve labyrint dat voor sommigen duidelijk grenst aan het plafond van de tolerantie.
Alle lof overigens voor eerdergenoemde drumlegende Lombardo, die samen met bassiste Naomi Macleod de massieve pijler vormt waartussen Vennart en Neil vrij kunnen koorddansen. En hoewel een enthousiaste fan zich niet kan bedwingen en de welbekende ‘Slayer’ kreet de ruimte in durft te slingeren tijdens een van de weinige stiltes, zal de echte bewonderaar eerder een vergelijking maken met diens project Dead Cross, met Mike Patton van Faith No More. De man schakelt constant tussen tempo en vermijdt chaos, alsof hij nooit anders gedaan heeft. Zo ook vanavond, in nummers als Stutter of Blusher.
De op een na laatste aanslag die gepleegd wordt, is getiteld Sold. Nog éénmaal klinkt het alsof er een hagelbui van stalen kogels neerregent op een ijzeren vlakte. Neil toont vervolgens nog een laatste keer zijn veelzijdigheid als zanger tijdens pronkstuk The Looming. Het is werkelijk ongelofelijk hoe gevarieerd de vocale capaciteiten van deze Schotse hooglander zijn. Des te noemenswaardig is het gemak waarin hij in een handomdraai muteert van een sympathieke klasbak naar een gehoornd beest. Verbluffend.
Schuimbekkend en druppelend als een soort getatoeëerde Iggy Pop from hell beweegt de man zich over het podium alsof hij elk moment kan bezwijken. Maar nimmer slaat hij te pletter. Kruipend over de vloer en grommend vanachter de standaard van zijn synthesizer, bijt hij de menigte toe met een psychotische glimlach.
Vlak voor het einde komen de kenmerkende cleane zangpartijen, zoals we ze kennen uit die andere band van hem, nog een laatste keer loepzuiver voorbij. Dat is op zijn minst bijzonder te noemen als je net getuige bent geweest van iemand die in een krap uur heeft getracht zijn eigen stemgeluid volledig om zeep te helpen.
Empire State Bastard is een sonisch schouwspel, met oog voor de verbinding tussen waanzin en genialiteit. Gewaagd. Gemeen. Geslaagd.
Wanneer: 5 november 2023 in Melkweg, Amsterdam