Bij opkomst klinkt Do You Feel It? van de Alessi Brothers, een ietwat fout synthpop-meets-grooverock-epos uit de jaren zeventig, door de speakers. Wie de samples op nieuwe plaat I See You al heeft opgegraven, weet wat dat betekent: Say Something Loving is de setopener van vanavond. Voordat dat nummer ingezet wordt, krijgt het publiek nog even uitgebreid de tijd om naar het zojuist onthulde decor te kijken. En die tijd is nodig, want overal is wel iets te zien. Letterlijk alles op het podium is doorzichtig of weerspiegelt; de vloer, roterende zijpanelen, een enorm bewegend bovenpaneel, de booth van Jamie Smith en elementen op de gitaren van Oliver Sim en Romy Madley Croft. Het reflectie-thema sluit niet alleen naadloos aan op het ontwerp van de nieuwe plaat, maar biedt ook nieuwe perspectieven bij de concertbeleving: wie naar boven kijkt, kan bijvoorbeeld iedere muzikale handeling van producer/instrumentalist Jamie Smith nauwkeurig volgen en op enkele momenten kunnen bezoekers zichzelf en de rest van het publiek zien. Een kunstwerk in z’n puurste vorm.

Dan de muziek: die leunt in het begin van de avond op eenvoud en minimalisme, precies de twee kenmerken die The xx zo groot hebben gemaakt. Oudje Basic Space wordt bijna volledig uitgekleed, op piano en gitaar na. In het nieuwe werk is The xx, naast het bovenstaande, eerlijker en gedurfder dan voorheen. De altijd wat verlegen Romy overwint eigen angsten door avond na avond in haar eentje het prachtige Performance te vertolken, uiteindelijk ondersteund en beloond door een oorverdovend applaus. Haar muzikale rechterhand Oliver is de theatrale van de twee, die met A Violent Noise zijn eigen gevecht met drank en verantwoordelijkheid aan de buitenwereld durft te tonen. Gehuld in een soort geheim agenten-outfit, met zijn basgitaar als een wapen op de rug, deint hij met een zelfverzekerde modellenblik over het podium. De chemie tussen Madley Croft en Sim, die elkaar al zo ongeveer sinds de wieg kennen, is een sprookje. Zo bewijst een sublieme coverversie van Drake & Rihanna’s Too Good maar weer: als ze niet allebei al lang en breed uit de kast waren gekomen, hadden ze het publiek makkelijk kunnen verkopen dat ze de Drizzy en RiRi van het indiegenre zijn. De aandoenlijkheid en spanning spat van het podium af.

En dan is er nog Jamie ‘xx’ Smith, de stuwende factor op de achtergrond, die zonder het bijna uiteendrijven van de band (voor een solo-uitstap met zijn succesvolle soloplaat In Colour) de band nooit naar nieuwe productionele hoogten had kunnen tillen. Hij vervult de interessantste muzikale functie vanavond: hij bespeelt twee samplers, twee CDJ’s, synthesizers en allerlei drums. Zo injecteert hij gaandeweg subtiel de elektronica en dansbaarheid die hij op zijn eigen plaat liet zegevieren in de set en laat hij aan het einde van de avond zijn DJ-roots zien door nummers aan elkaar te rijgen. Zoals de overgang van Dangerous, de meest uitbundige en dansbare track op I See You, naar Fiction, de track van het vanavond zwaar ondervertegenwoordigde tweede album Coexist die in een behoorlijk dansbaar jasje is gestoken. Loudd Places, de hit van In Colour, is de melancholische kippenvelmagneet van de avond.

In de toegift strippen we weer langzaam terug naar de kern van eenvoud en puurheid, waarin deze buitengewoon sterk spelende band weer helemaal tot zijn recht komt. Van recente hit On Hold gaan we langzaam, via instrumentaal epos Intro, terug naar het naakte Angels. Een gedroomde afsluiter voor een avond als deze. Een avond waarop The xx niet alleen laat zien wat het kan, maar ook nieuwe, dansbare gebieden verkent en tekstueel meer blootgeeft dan ooit. En de bedankjes? Die zijn weer net zo verlegen en aandoenlijk als altijd. We slikken het graag van deze band. Tot ziens op Lowlands, The xx.

Fotografie: Luuk Denekamp

Gezien: 13 februari 2017, Afas Live, Amsterdam