‘I’m 58 and I’m standing up!’ Veel zegt Maynard James Keenan donderdag niet, in de uitverkochte Ziggo Dome. Zo zijn we dat wel van hem en Tool gewend, dus op communicatief vlak niets nieuws onder de zon. De mystieke metalreus mag eindelijk met Fear Inoculum, hun monumentale vijfde studioalbum, de wereld in. En dat doen ze in een realiteit die bij hun vorige show in de Ziggo Dome, in de aanloop naar die plaat, nog op de zoveelste apocalyptische Tool-profetie leek. Fear Inoculum betekent letterlijk injectie van angst, het eerste woord (en thema) van de titelsong is ‘immunity’ en wel, we weten wat er gebeurd is sinds Maynard hier in juni 2019 voor het laatst het eind der tijden verkondigde – de zanger werd zelfs tweemaal getroffen door covid. Maar vanavond is hij er, 58 en standing up.

Fotografie Bert Treep

Amsterdam staat er ook. Niet zoals het hoort: de vloer is in een zitarrangement ingedeeld, ongetwijfeld een overblijfsel uit de onzekere mid-covid planning. Maskers, testen, toegangsbewijzen, afstand houden; het lijkt allemaal een eeuwigheid geleden. Toch blijft de Ziggo Dome in het gelid, zo keurig als dat kan bij een metalconcert. De enige regel die nog met harde hand wordt nageleefd: geen foto’s of video’s, zeker niet vanaf je telefoon. Vanaf het moment dat Tool om kwart voor negen aftrapt met Fear Inoculum lopen er smartphone-commando’s over de vloer, die ongehoorzame filmpjesmakers zonder pardon uit de zaal verwijderen.

Ze zijn dan ook zo te vinden, in de donkere massa die netjes in rijen voor hun stoeltjes staat opgesteld (want zitten is voor 58-plussers, zo hebben we net geleerd). Pech voor de sharers, followers en viewers, pluspunt voor diegenen op de rij erachter, want geen helverlicht schermpje in je blikveld. En Tool geeft toch al liefst zo weinig mogelijk aan de wereld prijs, of je moet er zo’n honderd euro voor over hebben om het in levenden lijve te aanschouwen.

De aanblik van Tool in concert is weinig veranderd met vorige voorstellingen: de pilaren met snaren in de frontlinie (gitarist Adam Jones diep en messcherp, bassist Justin Chancellor ronkend en stuiterend), daarachter Danny Carey die in z’n vertrouwde basketbalhemd een drumbatterij van artillerieformaat bestiert. Daarnaast Maynard op z’n podiumpje, ditmaal wisselend links en rechts van Carey, met opnieuw de stekelige spikes op het hoofd. Voor hem geen spots in z’n gezicht, z’n silhouet lijkt tegen de verlichte backdrop op een zwelbast en hij jaagt, loert, wiegt en kronkelt zich door de muur van geluid en beeld heen.

Even lijkt het of Tool voor de zekerheid een enorm kuchscherm tussen band en publiek heeft neergehangen, een transparant gordijn waardoor de visuals zowel op de voor- als achtergrond worden geprojecteerd in een interessant 3D-effect. Maar de band staat er nota bene zelf, Amsterdam heeft bovendien flink betaald voor een tipje van de sluier en tijdens vierde nummer Pushit gaat het doek dan toch open. Het masker mag af, al blijft Tools ware gezicht immer in nevelen gehuld.

Qua setlist is Tool vanavond een totaal ander beest dan drie jaar geleden. Geen geijkte prijsnummers als Stinkfist, 46 & 2, Schism en AEnema, uit de catalogus worden wel ouwetje Opiate, vaste prik The Pot en het openingsblok van klassieker Lateralus (The Grudge en het weinig gespeelde The Patient) van stal gehaald. De hoofdmoot bestaat uit zes van de zeven zuilen van de minstens even intrigerende tempel die Fear Inoculum heet. In de finale van het hortende, stotende Pneuma gaat er bij zowel band als publiek een tandje bij en zien we aan de minutieus headbangende, tot op de tel afgemeten luchtdrummende dertig-tot-vijftigers om ons heen dat het nieuwe werk naadloos in het canon is opgenomen.

Als het ziedende 7empest (dat stuivertje wisselt met Descending, het enige nummer van Fear Inoculum dat ontbreekt) z’n apotheose bereikt, zien we de eerste devote volgelingen zelfs uitgeput in hun stoeltje ploffen – toch handig, die zitplaatsen op de vloer. En dat de moe gezwaaide armen geen puf meer hebben om het mobieltje er even bij te pakken, scheelt ze weer een vroegtijdig enkeltje uitgang.

Terwijl de kenners zich opmaken voor het nooit in Nederland gespeelde Hooker With A Penis (schreeuwnummer bij uitstek van AEnima), verschijnt de pauzeklok reeds in beeld. Dat betekent dat Amsterdam het met een song minder moet doen dan de rest van de Europese tournee tot dusver, net als Berlijn een paar dagen eerder. Toen dreigde Tool de show te moeten cancellen wegens stemproblemen van Maynard, maar waagde de band het er toch op met een ingekorte set. Het blijft ook vanavond bij elf songs, waarvan de laatste drie wederom van Fear Inoculum komen.

Chocolate Chip Trip is Danny Carey’s speelkwartier, Culling Voices krijgt een curieus akoestisch tintje mee, waarvoor zelfs Maynard zich even in de voorste rangen van het strijdtoneel begeeft. Invincible legt de sluitsteen op een avond die bewijst dat Tool de ‘hits’ helemaal niet nodig heeft om toch te pieken en Maynard James Keenan zelfs niet in topvorm hoeft te verkeren om de vijand te verslaan. Wie of wat die vijand is? Ieder z’n eigen. ‘Warrior, struggling’, zien we de zwelbast in de schaduw verderop nog uit z’n door covid getergde lijf persen. 58 is ie nu. Standing up. En Amsterdam staat ook, tweeënhalf uur, aan de grond genageld, vijftienduizend man sterk. We hebben allemaal iets verslagen, de laatste tijd. Bless this immunity.  

Gezien: 19 mei 2022 in Ziggo Dome, Amsterdam.