Samenwerken met Thom Yorke. Dat klinkt voor veel muzikanten als een jongensdroom. Als iets dat niet snel zal gebeuren. Toch is dat precies wat Mark Pritchard flikte. De Britse technoveteraan en muzikale kameleon wist de Radiohead-voorman te strikken voor een hallucinant project, inclusief knotsgekke film.

Twee Oempa-Loempa’s die samen om een kip vechten. Achterwaarts lopende reuzenappels met voetjes. Een fraai beschilderde Amazon-doos op een lopende band. De eerste videoclips die vooruitsnelden op het album Tall Tales zijn even wonderlijk als verwarrend. De filmpjes maken deel uit van een complete speelfilm die op 7 mei wereldwijd in geselecteerde bioscopen te zien zal zijn, voorafgaand aan het album Tall Tales. Die langspeler op Warp Records is uiteindelijk een soort Gesamtkunstwerk geworden, waarbij naast Thom Yorke en Mark Pritchard de Australische videokunstenaar Jonathan Zawada het derde bandlid is.

Over de film straks meer.

Opvallend aan het hele project is verder dat Pritchard en Yorke elkaar nooit fysiek zagen tijdens de productie van het album. Daar is een simpele reden voor: het zaadje voor Tall Tales werd geplant tijdens de Covid-pandemie. Bovendien wonen de beide Britten bepaald niet bij elkaar om de hoek. Pritchard vertoeft al bijna twintig jaar in Australië, waar hij ooit naartoe verhuisde vanwege de liefde. Dat schept trouwens een band, want deze journalist woont om precies die reden ook niet meer in Nederland.

Detroit techno

Laten we eerst even terugspoelen naar het vorige millennium. In de jaren negentig is Pritchard een elektronische undergroundmuzikant aan wie meer dan twintig alter ego’s kleven. Dat begint al in 1991, als hij als tiener een top 10-hit heeft met rave-act Shaft. Daarna noemt hij zichzelf o.a. Reload, Link, N.Y. Connection, Chaos & Julia Set, The Chameleon en Jedi Knights en geeft vanuit Somerset, het landerige zuidoosten van Engeland, de net ontluikende Detroit techno, New Yorkse deep house, Londense drum & bass en neo-electro een eigen draai, vaak aan de zijde van Tom Middleton, via wie hij in Cornwall weer in contact staat met Richard James, latere Warp-collega Aphex Twin. Hun carrières gaan aanvankelijk gelijk op.

Na de eeuwwisseling volgen projecten als Troubleman (funky beats & breaks), Harmonic 33 en Harmonic 313 (futuristische hiphop), Africa HiTech (post-dubstep) en onder zijn eigen naam. Maar de bekendste vlag die Mark Pritchard hanteert, is waarschijnlijk Global Communication. Onder die naam maakt hij in 1994 samen met Tom Middleton 76:14, ‘het beste ambientalbum van het decennium’, aldus The Guardian, en verbouwt hij een compleet album van shoegazers Chapterhouse tot spacetrip (Pentamerous Metamorphosis, ‘retranslated from Blood Music’).

Thom Yorke is al vroeg fan van Pritchards elektronische strapatsen en vraagt hem in 2011 voor een remix van een song van Radioheads Kings Of Limbs. Een jaar later volgt er voor het eerst een fysieke ontmoeting in Sydney, waarbij het voltallige Radiohead komt kijken bij een optreden van Pritchard. ‘Zou je niet eens wat samen willen doen?’, vraagt die laatste bij die gelegenheid aan Thom Yorke. ‘Leuk, stuur maar wat dingen op’, reageert de beroemde zanger.

Uiteindelijk is diens stem te horen op Beautiful People, een van de hoogtepunten van Pritchards eerste soloalbum onder zijn eigen naam, Under The Sun (2016). Drie jaar later remixt Pritchard op zijn beurt weer Not The News van Yorke’s vierde soloalbum Anima.

Lockdown

En dan gaat de wereld op slot vanwege Covid. ‘Ergens in dat voorjaar mailde Thom me om te vragen hoe het met me ging’, vertelt Pritchard. ‘Hij zat in mineur thuis en wist zich eigenlijk geen raad met de tijd. Als je muziek hebt, zei hij, stuur het door, want ik kan toch nergens naartoe.’

Pritchard is op dat moment eigenlijk net begonnen aan een nieuw album en zit in een heel andere mindset. ‘Ik dacht: eigenlijk wil ik graag speciaal iets schrijven voor Thom Yorke, maar dat gaat waarschijnlijk veel te lang duren. Ik moet snel handelen. Dus ik stuurde hem een handvol demo’s en schetsen die ik al een tijdje had liggen. Dingen van soms jaren oud, waarvan ik dacht dat het bij hem zou passen. Soms was het niet meer dan een baslijn of een drumloopje. Wel allemaal goede dingen, maar nog lang niet af.’

Uiteindelijk gaat er een digitale folder met zo’n twintig bestanden naar Engeland. Niet veel later reageert Yorke enthousiast met de vraag of hij één… nee vier… nee veertien tracks verder mag uitwerken. ‘Sure, ga je gang, zei ik tegen hem.’

The Smile

Omdat de Radiohead-zanger dat voorjaar ook het nieuwe project The Smile (met Jonny Greenwood en Tom Skinner) in de grondverf aan het zetten is, duurt het uiteindelijk toch een paar maanden voordat er wat nummers terugkomen op de mail. ‘Ik ken niemand die zo druk is als hij’, lacht Pritchard. ‘Tegen de tijd dat ik een paar nummers klaar heb, heeft hij al drie The Smile-albums uitgebracht.’

Maar als Yorke uiteindelijk de tijd vindt, gaat het ook snel. ‘Aan het begin van een week in de zomer stuurde hij me drie tracks terug. Daar zaten Men Who Dance In Stags’ Heads en A Fake In A Faker’s World tussen. Wow, dacht ik bij mezelf: dit is geweldig! Ik had hem nooit op die manier horen zingen. Vervolgens kreeg ik elke dag wel een paar nummers opgestuurd en begon ik langzamerhand te geloven dat er misschien wel een album in zat.’

Wel moet er nog veel aan de nummers worden gesleuteld. ‘Soms zong Thom alleen een melodie, maar had hij nog geen tekst. Bovendien gebruikte hij veel effecten over zijn stem. Je kon goed horen dat hij nog zoekende was en allerlei nieuwe dingen wilde proberen.’

Zoom

Wat volgt is een maandenlange transatlantische tenniswedstrijd, waarbij de songs langzamerhand vorm krijgen. Aanvankelijk is de communicatie over de weg voorwaarts geplaveid met struikelstenen. ‘We stuurden elkaar mailtjes met feedback, maar dat leidde geregeld tot misverstanden. Dan dacht Thom dat ik iets waardeloos vond, terwijl ik dat helemaal niet zo bedoeld had.’

Pas nadat Pritchard had voorgesteld om voortaan via Zoom te communiceren, verloopt de samenwerking een stuk constructiever. ‘Ja, dat hielp enorm. Met Zoom kun je elkaars gezichtsuitdrukking zien en komen alle nuances veel beter over.’ Niet dat er ooit ruzie was over de route. ‘Nee, dat niet. We hebben geen van beiden last van een groot ego en wilden allebei net zo graag dat dit project zou slagen.’

Toch vallen er soms pijnlijke beslissingen. ‘Dan kreeg ik een nummer terug waaruit een mooie baslijn was weggesloopt of de drumpartij was gewist. ‘Ik moet de ruimte hebben om te zingen’, zei Thom dan. Omgekeerd haalde ik zijn stem soms weg of zette hem naar achteren om de compositie meer lucht te geven.’

Een mooi voorbeeld daarvan is A Fake In A Faker’s World, waarin Yorke halverwege drie minuten zijn mond houdt. Hetgeen de spanning van dat nummer alleen maar ten goede komt.

Varispeed

Vrijwel alle zang op Tall Tales is afkomstig van Thom Yorke, verzekert Pritchard. Ook de kinderstemmetjes en rare radioflarden die we horen. ‘Tijdens onze Zoom-gesprekken zat hij vaak voor een enorme muur van modulaire synthesizers. Die heeft hij ook gebruikt om zijn stem doorheen te sturen.’ Daarnaast gebruikte Yorke effectpedalen die hij tussen de microfoon en de versterker zette. ‘Heb je wel eens van Varispeed gehoord? Dat is een ouderwetse techniek die ook al werd gebruikt door Disney om die gekke stemmetjes in hun tekenfilms te krijgen. Thoms vibrato kreeg er iets heel surrealistisch door.’

No guitars!

Voor Thom Yorke was het belangrijk dat dit project anders zou klinken dan Radiohead of The Smile. No guitars!, riep hij streng. Al is er ergens in The Spirit alsnog een basgitaar te horen, simpelweg omdat dat beter bleek te werken dan de oorspronkelijke drumpartij.

Tall Tales heeft zijn wortels overduidelijk in elektronische muziek. Er klinken pastorale synthesizers, langgerekte melancholieke akkoorden en venijnig pulserende computerblieps naast klarinet, percussie en een harmonium.

Hoewel de grondtoon melancholiek en tamelijk somber is, brengen nummers als het kraut-achtige Happy Days en het speelse Gangsters wat lucht en licht in de boel. Op dat laatste nummer gebruikt Pritchard een speelgoedsynthesizer die hij voor een paar tientjes op eBay vond: de BeeGees Rhythm Machine, gebouwd door speelgoedfabrikant Mattel. Het is een piepklein keyboard dat ook gebruikt werd door Kraftwerk toen ze vroeger Pocket Calculator live speelden. ‘Zij plakten er zilverpapier op zodat het een wat futuristischer uiterlijk kreeg’, vertelt Pritchard lachend.

Zelf was hij aanvankelijk niet overtuigd van Gangsters als albumtrack. ‘Pas toen ik de video zag die Jonathan [Zawada] erbij had gemaakt, zag ik de potentie ervan. Er staan best wel wat dystopische, zware nummers op dit album, dus je moet wel wat tegenwicht bieden. De clip heeft een beetje een Pieter Brueghel en Jeroen Bosch-vibe. Dankzij de felle kleuren pakt die clip eigenlijk heel speels uit.’

AI

Pritchard betrekt videokunstenaar Jonathan Zawada al vroeg bij het project. De prijswinnende visuele artiest deed ook het artwork voor zijn voorgaande albums Under The Sun en The Four Worlds en dat was dusdanig goed bevallen dat de producer geen moment twijfelde om de Australiër er opnieuw bij te betrekken. Dit keer gebruikt hij een combinatie van artificial intelligence en CGI voor zijn wonderlijke beelden.

‘Ik wist zeker dat hij met iets fantastisch op de proppen zou komen’, vertelt Pritchard enthousiast. ‘Hij weet me keer op keer te verbazen met zijn werk. Het lijkt totaal niet op het artwork van Radiohead of The Smile, maar dat was nou juist het idee.’

Aanvankelijk is het de bedoeling dat Zawada bij ieder nummer losse video’s zou maken. Maar nadat de enorme klus geklaard is en de eerste viewings achter de rug zijn, blijkt dat het materiaal veel beter werkt als één geheel. En dus vinden er nu op de dag voor de wereldwijde release in tientallen bioscopen overal ter wereld eenmalige vertoningen van Tall Tales plaats. In Nederland moet je ervoor naar het Eye Filmmuseum in Amsterdam.

Optredens

Hoewel Mark Pritchard in het verleden tijdens interviews meermaals heeft laten weten nooit en te nimmer live te willen optreden, is hij rond dit project toch iets minder stellig. Op YouTube circuleert bovendien een filmpje waarbij hij in Sydney naast Thom Yorke achter een modulaire synthesizer staat. Hoe zit dat precies?

‘Toen Thom zijn solotournee deed, kwam hij ook naar Sydney. Daar wilde hij Beautiful People [van Pritchard’s eerste soloalbum] spelen, maar hij had niet de tijd gehad om ons gezamenlijke nummer goed uit te werken. ‘Zou jij willen komen en de modulair willen bedienen?’ vroeg hij vervolgens. Daar moest ik eerlijk gezegd wel even over nadenken. Maar vrienden van me overtuigden me dat ik deze kans moest grijpen. Bovendien zag ik wat hij allemaal op het podium deed. Het ging een stuk verder dan alleen op wat knoppen drukken.’

Uiteindelijk stond Pritchard niet alleen als muzikant op het podium, maar draaide hij vooraf zelfs een dj-set. ‘Dan kon ik in ieder geval alvast wennen aan het idee dat ik voor 6000 mensen stond’, lacht de Brit verlegen.

Na die bijzondere avond staat hij niet onwelwillend tegenover een eventuele herhaling, maar hij blijft voorzichtig met toezeggingen. ‘Vroeger had ik geregeld te maken met paniekaanvallen als ik ergens moest draaien. Hoewel dat inmiddels lang achter me ligt, zal het altijd een gevoelig punt blijven.’

Of er rond dit project echt een tour volgt, hangt verder vooral af van de (ongetwijfeld) drukke agenda van Thom Yorke. Onlangs zwollen de geruchten aan dat er ‘iets nieuws’ staat te gebeuren rond Radiohead. Aanleiding was het feit dat de band onlangs een nieuwe firma oprichtte, hetgeen tien jaar terug ook gebeurde rond hun laatste album A Moon Shaped Pool. Maar als je Tall Tales al een zoethouder tot het volgende Radiohead-album durft te noemen, dan toch op z’n minst een fenomenale zoethouder.

TALL TALES verschijnt op 9 mei. De bijbehorende animatiefilm van Jonathan Zawada gaat op 8 mei in première in Filmmuseum Eye in Amsterdam.