Mijn vrienden beschouwen mij doorgaans als een rustige, verstandige jongen. Maar vandaag, rond middernacht, als de rookpluimen boven het hoofdpodium zijn opgetrokken en het laatste stof op ons is neergedaald, zegt hun blik iets heel anders. Wat ik er nou van vond?

Fotografie Anne-Marie van Rijn

Het hele weekend heb ik mijn kampeergezelschap gek gemaakt met mijn Aphex Twin-verhalen. En ze gewaarschuwd dat ze de hits en de wonderschone ambientplaten uit hun hoofd moeten zetten. Dat ze zich op het ergste moeten voorbereiden. Een bezoek aan de tandarts, die net een nieuwe boor heeft. Ja, daar konden ze zich wel in vinden na hun kennismaking met Aphex Twin. Al doet hun eigen tandarts nooit zo gemeen. En, zei ik nou écht dat ik ervan genoten had? Die’s nie wijs, die Poolman. Ik zag het in hun ogen.

Aphex Twin op BKS. Het is het verhaal van blinde liefde en massaal ongeloof. En hij begint nog wel zo vriendelijk, met sussende klanken die zowaar zijn eerste Ambient Works en Polygon Window-tijd in herinnering roepen. Delphium van SAW1, Wet Tip Hen Ax van …I Care Because You Do en 180db_[130] van Syro. Dít is de Aphex waar we allemaal zo van houden en die zich zo zelden laat zien. Het duurt een minuut of twintig, dan neemt de raver in Richard James het over, die narrige dwarskop, en ontspoort de boel geleidelijk steeds meer, harder en harder, met wild ingemixte breaks en beats als mitrailleursalvo’s, manisch, diep in het rood, tot alle elektronische circuits doorbranden en er louter nog rook en een oorverdovende piep uit de speakers komt. Bij wijze van spreken. Want zo heeft James zijn techno het liefst: over de pijngrens, hardcore tot op het bot. Een roestige naald krassend over een obscure plaat uit een lang vervlogen toekomst. 

Na de helse kakofonie volgt blok drie met schurende industriële techno, gierende acid en af en toe een herkenningspunt uit eigen oeuvre: onbekender Analord- en Soundcloud-spul, ik meen ook het golvende Stone In Focus, de bonustrack van SAW2, even voorbij hebben horen komen, maar pin me niet op de titels vast, die betekenen niks in de wereld van Aphex Twin. Het gaat om de totale audio-visuele trip, goed of slecht, ook nu weer één lange mix van eigen en andermans werk, al dan niet ge-edit met extra beats en effecten. Wie hem weleens eerder zag, bijvoorbeeld op Lowlands of STRP, weet ongeveer wat hij kan verwachten. Grote verrassingen blijven uit, of het moet zijn dat de breakcore en jungle vijf jaar na zijn laatste festivalshows hebben afgedaan als climax van zijn show. In plaats daarvan zoekt James steeds nadrukkelijker de grenzen van de techno op, tot kunst en geluidsterreur versmelten tot één allesverzengende dreun.  

Wát hij daar nou precies live doet, die schim, verscholen in de dj-toren, omringd door machtige videowalls die een spervuur aan computermanipulaties uitspuwen, blijft gissen. Beschouw het maar als een mengeling van dj-werk en live-programming, een hybride kunstvorm, met de oogverblindende visuals als kers op de taart. Op het eerste gehoor (en ook op het tweede gezicht) wijkt de set behoorlijk af van wat hij twee dagen eerder in Kopenhagen deed, dus enige vorm van improvisatie en zin en vorm van de dag zal er wel bij komen kijken.

James staat er nochtans onbewogen bij, zover hij al zichtbaar is voor het publiek te midden van al dat pixelgeweld. Maar hij staat er echt, in z’n korte broek, herkenbaar aan dat vlassige baardje. Een half uur voor zijn optreden, als het nog licht is en de schermen nog zwijgen, start hij eigenhandig de tape met Space Odyssey-klanken in als opwarmer en daarna blijft hij rustig aan zijn apparatuur rommelen tot het showtime is. Het licht gaat uit en de show begint. Nog steeds is James niet van zijn plek gekomen. Pas anderhalf uur later, als we verblind en verdoofd naar het donkere podium staren en ons afvragen wat daar nu eigenlijk allemaal net heeft plaatsgevonden, zwaait hij even vanuit zijn de toren naar zijn fans. Bedankt en tot ziens.  

‘Wat vond je er nou van?’ Eigen schuld. Ik kon die stomme grijns niet van mijn gezicht krijgen.  

Gezien: Best Kept Secret 2023, 11 juni (22.00 uur) op de One. Lees hier al onze verslagen van Best Kept Secret.

PS Voor een impressie van het oogverblindende visuele spektakel verwijzen we gaarne naar de filmpjes op YouTube, voor de media gold een streng videoverbod en onze fotografe mocht ook alleen de eerste paar minuten fotograferen, toen alleen het beroemde Aphex-logo oplichtte en de droom (nachtmerrie?) zich in gang zette.

De nieuwe OOR is uit!

Bestel ‘m hier.