Nederlandstalig is hip. Kijk maar naar de line-up van Eurosonic Noorderslag, steeds meer acts uit eigen land verkiezen hun moedertaal boven het Engels. Waarom? ‘Waarom niet?’, aldus een van onze respondenten. We bespreken de trend met De Ambassade, Meetsysteem, The Avonden en ‘grondlegger’ Spinvis.
Voor rock & roll in Nederland geldt al sinds de jaren zestig: wil je serieus genomen worden, dan zing je in het Engels. Kijk naar Kensington, De Staat en Jett Rebel. Vroeger waren er Herman Brood en Golden Earring. De Nederlandse taal is voor het levenslied, voor Volendammers in witte overhemden, voor de après-ski, voor de kleinkunst, voor BLØF, voor talentenjachten en hiphop. Bekijken we de Nederlandse hitlijsten van het afgelopen decennium, dan zien we alleen Nederlandstalige hiphopacts zoals Lil’ Kleine, Boef, Ronnie Flex en Frenna, en de meezingers van Marco Borsato, Davina Michelle en Gers Pardoel. Nederlandstalige pop is monotoon.
Toch, ESNS toont dit jaar meer Nederlandstalige indie- en rockacts dan ooit. Een nieuwe wind, ontstaan in schuurtjes en op zolderkamers. Ricky Cherim is met het pseudoniem Meetsysteem één van die acts. Gloednieuw, zelfs. Zijn debuutalbum Geen Signaal kwam afgelopen jaar uit. De new wave van 40 jaar geleden is duidelijk terug te horen in zijn geluid. Cherim kent echter weinig Nederlandstalige artiesten uit die tijd. ‘Af en toe kom ik soortgelijke muziek in het Nederlands tegen uit de jaren ’80, maar dat zijn voornamelijk onbekende pareltjes’, zegt hij. ‘Er zijn weinig artiesten die groot zijn geworden met Nederlandstalige synthpop. Spinvis is in elk geval de eerste die mij echt wist te raken, maar die maakt heel andere muziek dan ik.’
Volgens Cherim ligt de inspiratie van de nieuwe lichting bij hedendaagse Nederhop. ‘Daardoor ontstond bij mij het idee om ook in het Nederlands mijn teksten te schrijven. De eerste versie van mijn album was volledig in het Engels. Deze heb ik deels herschreven.’ Zelf ziet hij genoeg potentie voor de new wave om de mainstream aan te raken. ‘Ik zou best de persoon willen zijn die dat ene hitje maakt, maar dan wel op een manier die bij me past.’
Waarom niet?
Opvallend is dat veel bands met een do it yourself-ethos overstappen op het Nederlands. Bandcamp-bandjes die hun instrumentaria van Marktplaats vissen. Vergeten synthesizers van vergeten artiesten. Oude taperecorders, Roland Juno 60, Yamaha DX7, Prophet 6, cassetterecorders, drumcomputers, en vooral géén Ableton. ‘It’s all pitchcontrol, you dumbasses. Get yourselves a tapemachine’, aldus indieprins Mac DeMarco.
‘Veel bands staren zich kapot op een studio’, zegt Pascal Pinkert van De Ambassade. ‘Dat is voor ons niet belangrijk. Wij maken regelmatig muziek met crappy apparatuur. Het gaat om het gevoel dat je erin legt.’ Waarom de Nederlandse taal? ‘Waarom niet? Dat is voor ons niet een bewuste keuze geweest.’ Ondanks dat gemoderniseerde new wave uit de jaren ’80 razendpopulair is in het nachtleven, ziet Pinkert het genre niet doorstomen naar de mainstream. ‘Wij maken geen makkelijke muziek en hebben ook helemaal niet de intentie om mainstream te worden. Daarvoor is het te duister.’
Dagelijks leven
Spinvis was misschien wel de eerste succesvolle kennismaking met Nederlandstalige lo-fi muziek. ‘Als ik in het Engels zing, voelt het alsof ik acteer’, zegt Erik de Jong, alias Spinvis. ‘De Nederlandse taal zit veel dichter bij het dagelijkse leven omdat we in Nederland nou eenmaal Nederlands praten.’ Dit is ook meteen de uitdaging, omdat er meer aandacht ligt op de tekst. ‘Je komt met minder weg. Mensen kunnen elke komma verstaan.’
De Jong ziet de vernieuwde interesse in de Nederlandse taal ook. ‘En dat terwijl de wereld kleiner wordt en de taal aan het uitsterven is. Dat is bijzonder.’ De Nederlandse taal kan internationaal succes natuurlijk ook in de weg zitten. ‘Dan moet je lekker in het Engels zingen. Ik heb mijn plekje en ik ben allang gelukkig dat ik kan doen wat ik doe en dat daar een markt voor is.’
Spinvis kan met recht een grondlegger worden genoemd. Dat is hij zeker in de ogen van zijn collega’s. Ook Marc van der Holst, voorman van The Avonden, noemt Spinvis als een van de weinige muzikanten die de Nederlandse taal op mooie wijze toepast. En Peter Koelewijn. ‘Maar daarbij krijg ik altijd plaatsvervangende schaamte als ik het opzet bij m’n vrienden. Het is wat ouderwets.’
Dromenland
Van der Holst is met zijn 46 jaar een veteraan, net als Spinvis. Onder de naam Spilt Milk schreef hij Engelse teksten en haalde hij inspiratie uit het werk van dode Engelse dichters. ‘Dat ging moeizaam. Ik kwam erachter dat ik niet Lou Reed ben.’ Daarna volgde Gerard Reve als bron. Het leverde het mini-album God Is Liefde op in 2014. Daarna schreef Van der Holst niet meer vanuit grote schrijvers, maar vanuit zichzelf.
The Avonden heeft meer weg van New Yorkse verhalenvertellers uit de jaren ’60 en ’70 dan van een synthesizer-gedreven dromenland uit de jaren ’80. Geen neonlichten in een donkere, ondergrondse danszaal, maar een afterparty in het atelier van Andy Warhol. Beide tijdsperiodes zijn overgeslagen in de Nederlandstalige muziek. ‘Rock & roll was niet cool in het Nederlands. Vroeger vond ik dat belangrijk: cool zijn. Nu verafschuw ik het.’
Volgens Spinvis zit de Nederlandse taal dichterbij het dagelijkse leven. Met tegenzin geeft Van der Holst hem gelijk. ‘Het zijn toch bepaalde nuances. Mensen voelen het als je niet in je eigen taal zingt. Ze voelen het als je acteert. Dat betekent overigens niet dat Engelstalige muziek niet bij mij binnenkomt. Integendeel. Uiteindelijk vind ik mezelf geloofwaardiger in het Nederlands.’
