Ze was de eerste vrouwelijke fotograaf in ons colofon en een van de mensen die eind jaren tachtig kleur brachten in OOR. Hester Doove (1966). Haar foto’s zijn een wereld op zichzelf. Zoals Seal, in een oude klerenkast.

Een kind, zestien lentes zo pril. Dat is Hester, als de jaren tachtig aanbreken en in Maastricht de muziek om zich heen grijpt. Haar vrienden zitten in bandjes, ze bouwen zelf synthesizers. ‘Muziek was héél belangrijk’, herinnert ze zich haar jeugd. Het was een magische wereld, zeker deep down south, ‘ver weg van alles wat een beetje leuk en spannend was’ en waar Pinkpop en Werchter zo’n beetje de enige aanknopingspunten waren.

Natuurlijk wil ze zelf zangeres worden, maar ze is veel te verlegen. No way dat dat ooit gaat gebeuren. Na een valse start op de universiteit – psychologie noch theaterwetenschappen blijkt de juiste keuze – besluit ze iets met haar handen te gaan doen. Het wordt de School voor Fotografie en Fototechniek in Den Haag. De praktijkopleiding is even wennen. Kunstgeschiedenis wordt er niet gegeven, gymnastiek wel. Je kon er zelfs op zakken.

‘Het meeste heb ik zelf in de praktijk geleerd.’ Blij was ze vooral met haar tekenleraar, die werk van alle belangrijke fotografen liet zien, en een aantal fotografiedocenten. Na een eerste stage bij (dé) Erwin Olaf belandt ze bij (dé) Wim van de Hulst. En zo zit Hester, begintwintig en vol idealen, alsnog in de muziek.

‘Ik heb nooit gedacht: ik wil koste wat het kost in de muziek terechtkomen’, blikt Hester terug. ‘Zo bewust was ik er niet mee bezig. Ik heb wel een tijdje fictieve lp-hoezen gemaakt, compleet met lettering en vormgeving. Ik flanste van alles in elkaar. Dus ergens zat het er misschien toch wel een beetje in. Als stagiaire van Wim assisteerde ik hem bij fotosessies, vergezelde hem op pad en zag hoe het eraan toeging in de echte muziekwereld. Ik had het niet beter kunnen treffen. Wim en zijn partner Marion [Rosendahl] werden meteen m’n beste maatjes. Beste vrienden voor het leven.’

‘Op gegeven moment had Wim een opdracht voor me geregeld voor de VARA Gids. Ik mocht Fishbone fotograferen op Pinkpop [1989]. Daar liep ik backstage Jan-Maarten de Winter tegen het lijf, de toenmalige hoofdredacteur van OOR. Hij herkende mij van de keren dat ik samen met Wim op de redactie was geweest. In die tijd moest je je fotoprints natuurlijk nog gewoon opsturen of persoonlijk langsbrengen.

‘Wat doe jíj nou hier?’ vroeg Jan-Maarten. ‘Nou, ik heb net Fishbone gefotografeerd voor de VARA Gids.’ ‘O, laat maar eens zien dan!’ Een maand later stonden mijn portretten van zanger Angelo Moore groot in OOR. Het was de plek waar ik onbewust altijd had moeten zijn. Als ik ernaar gezocht had, had ik het waarschijnlijk nooit gevonden. Maar als je je gevoel, je passie, volgt, en je hebt talent, dan komt het blijkbaar vanzelf naar je toe.’

‘Ik had voor Fishbone nog nooit één popartiest voor de camera gehad! Ja, Mavis Staples, dat was de allereerste keer. Na Fishbone rolde ik zo het colofon in. Ik moest nog eindexamen doen en werkte bij Plato in Den Haag. Dan kwam de nieuwe OOR binnen in de winkel en was het: hé, dat heb ik gemaakt!’

Hesters foto’s waren herkenbaar aan de felle, expressieve kleuren. Ze was een van de fotografen die in full colour werkten, in een tijd dat vierkleurendruk langzaam betaalbaar werd voor tijdschriften.

‘Ik deed rare dingen in de doka. Ik manipuleerde bij het afdrukken de kleuren, maakte ze harder en zocht het vooral in koele tinten. Veel blauw en wit. Soms gebruikte ik flitsers met een gekleurd filter – geen grote lampen maar van die kleine dingetjes. Ik speelde met het kleurpalet. Liefst werkte ik met natuurlijk licht. Het was licht meten en gáán: in alle hectiek van de persdag je boeltje opzetten in een hoekje en dan maar hopen op fantastische toevalligheden.’

De kast

Voorjaar ’94 is zo’n dag. Op de agenda staat een persdag met Seal. De Britse popster die drie jaar eerder met soulvolle hits als Killer en Crazy als een komeet is gekomen en zichzelf daarna een beetje kwijtraakte, keert terug met een tweede album, opnieuw simpelweg Seal geheten en weer geproduceerd door Trevor Horn, de man met het platina eightiesgeluid.

Op de hoes blijkt hij zijn korte dreads afgeschoren te hebben: Seal is kaal en poseert naakt. Een blijk van nederigheid? Het succes heeft hem kwetsbaar gemaakt, vertelt hij in het interview met Pieter van Adrichem. Maar dat weet Hester dan nog niet. Ze heeft tien, met een beetje geluk vijftien minuten om een portretfoto te maken.

Plaats van handeling: het American Hotel aan het Leidseplein, waar ieder hoekje al honderden keren is gefotografeerd. Hester krijgt Seal zover dat hij mee naar buiten gaat. Een meevaller. De klok loopt door terwijl ze een blokje omgaan.

‘Het Leidseplein is een akelige omgeving: druk, hectisch, midden in de stad, overal lelijkheid om je heen. Ik probeerde in mijn foto’s juist altijd een eigen wereld te creëren. Los van de realiteit. Dat als je door OOR bladerde en mijn foto zag staan, dat je dan zou denken: hè? Wat? Waar? Het was topsport. Ik zocht altijd naar plekken waar ik de echte wereld kon uitschakelen. Heel vaak wist ik van tevoren niet wat ik ging doen, ik liet me leiden door m’n intuïtie. Zo ook die dag met Seal. Ik had een oude houten klerenkast zien staan op straat.’

‘Het was de dag dat het grof vuil werd opgehaald, die kast was aan de straat gezet. Ik dacht meteen: ik moet hem in die kast zetten! Ik dacht dat hij een heel klein, tenger mannetje was. Het bleek echter een boom van een kerel, hij paste er amper in. Het was een gekke scène, midden op straat, maar hij ging erin mee. Op de eerste opname zie je hem lachen, hij had er wel schik in. Bij het vierde shot had ik ’m te pakken. Heel rustig kijkt hij in de camera, het litteken op zijn wang oplichtend als een sieraad.’

‘Het was ineens een héél andere vibe, heel kwetsbaar, waarbij de blik heel erg binnendringt. Je ziet dat je écht contact met hem maakt. Een kort moment, ik had het gevangen. Pats! Ik heb anderhalf rolletje volgeschoten, achttien opnames; we zijn nog even naar een andere plek gelopen, maar ik wist gelijk dat dit ’m was. Een lieve, aardige man. Hij was heel relaxt, totaal geen sterallures. Dat heeft ook met je eigen opstelling te maken. Als je niet snel geïmponeerd bent, doet een artiest ook normaal terug, is mijn ervaring.’

Ze was, zegt ze zelf, ‘een klein, schriel poppetje met een grote camera’. Een (jonge) vrouw in een mannenwereld. ‘Dat heb ik destijds wel heel erg zo ervaren. Nu kan ik er wel om lachen, maar ik was zo’n beetje de enige vrouwelijke fotograaf die daar op die persdagen rondliep. Nou, je kunt je de opmerkingen wel voorstellen. Binnen OOR had ik daar geen last van, maar daarbuiten heb ik altijd het gevoel gehad dat ik me twee keer zo hard moest bewijzen.’

‘Ik moest afrekenen met een heleboel vooroordelen. Als vrouw werd je al gauw als groupie gezien. Op gegeven moment heb ik bedacht: ik kan het ook vóór me laten werken. Ik weet nog dat Lenny Kravitz helemaal geen zin had om vlak voor een optreden een fotoshoot te doen, totdat hij zag dat ík op hem stond te wachten en niet de zoveelste kerel met een camera. Het contact is toch anders. Je kunt je vrouwelijkheid ook ten positieve gebruiken. Niet door te flirten, maar door een andere aanpak: invoelend, met een bepaalde zachtheid.’

Die zachtheid zie je terug in haar foto’s. Het viel haar laatst zelf ook weer op toen ze een aantal bandfoto’s uit haar fotoboek Music Portraits 1989-2001 bij elkaar had gezet op één scherm. Foto’s van Travis, Calexico, Placebo, Curve, Primal Scream. ‘Ineens trof het me dat ik die stoere bandleden op de een of andere manier heel lief, zacht bij elkaar had gezet.’ Het machismo werd geneutraliseerd, het masker afgelegd; wat overbleef was iets teders en puurs.

Music Portraits 1989-2001, uitgebracht in 2020, verzamelt zestig van haar mooiste portretfoto’s, gemaakt met haar analoge Hasselblad 6×6 camera. Grootbeeld, op vierkant formaat. De meeste foto’s maakte ze voor OOR, een enkel beeld in opdracht van anderen, zoals Sony Music, voor wie ze in 1993 de hele Nederlandse artiestenstal fotografeerde – dat waren nog eens tijden. Het is het werk waar ze na al die jaren nog steeds vierkant achter staat.

Zoals Arno Hintjens, tegen een verweerd muurtje, onder twee kleine, bonsai-achtige boompjes, terwijl ze zelf met de rug tegen een nieuwbouwflat staat en ook links en rechts de lelijkheid hen tegemoet schreeuwt. Maar dát zie je niet. Je ziet alleen Arno, die boompjes en dat muurtje. ‘Eén meter locatie kan alle verschil maken.’ Of Jon Spencer, gefotografeerd in de garderobe van de Melkweg, zijn hoofd tussen de kleerhangers. ‘De hangers hadden van die sierlijke krullen. Op gegeven moment trekt Jon Spencer zijn wenkbrauw omhoog, precies zoals die krullen. Dat zijn cadeautjes.’

Pats!

Fantastische toevalligheden, het leven van een fotograaf zit er vol mee. Hester zou tot begin deze eeuw voor OOR blijven werken, maakte in de loop der jaren foto’s voor zo’n tachtig album- en singlehoezen van nationale artiesten en werkt nog steeds voor tijdschriften, bedrijven en uitgevers. Inmiddels al 17 jaar volledig digitaal. ‘Zo’n doka is ook niet echt gezond.’

MUSIC PORTRAITS 1989-2001 (Lecturis) is nog online verkrijgbaar.

Fotobijschrift: de foto van Seal zoals hij in OOR 13 1994 en trouwens ook in ons jubileumboek Want More? Het Beste van 50 Jaar OOR gepubliceerd stond.