Wie tijdens Pinkpop (17, 18 en 19 juni in Landgraaf) oren tekort komt, kan altijd nog de ogen de kost geven: het Bonnefanten, museum voor beeldende kunst in Maastricht, presenteert op het Pinkpopterrein namelijk de indrukwekkende video-installatie BLKNWS van de Amerikaanse kunstenaar en filmmaker Kahlil Joseph (1981), tot dusver vooral bekend van zijn baanbrekende videoclips voor o.a. Kendrick Lamar, Flying Lotus, FKA Twigs en Beyoncé.
‘The medium is the message’, sprak een wijs persoon ooit. Onze drift naar informatie, nieuwe invalshoeken en (menselijk) contact wordt behoorlijk gestild door een scala aan hypermoderne middelen – van popblad tot iPad, van home assistant tot koelkast met LED-scherm. Maar als analog person in a digital world is het niet alleen maar eindeloze vreugd en verbinding via kabel en ether: ons perspectief, nee, zelfs onze cultúúr wordt gelijktijdig met het lessen van onze dorst naar content door diezelfde media gevormd, samengekneed en omkaderd. De middelen zijn dus net zulke opzienbarende studieobjecten als de boodschappen die ze overdragen, om maar even op de openingsquote van Marshall McLuhan terug te komen.
En zo dachten veel artiesten er de afgelopen jaren ook over: de buitenaardse rapformatie Shabazz Palaces omschreef de smartphone op Gorgeous Sleeper Cell (2017) als ‘my glowing phantom limb’. Sef stelde in Ze Zeggen (2015): ‘Als je al je informatie uit De Telegraaf haalt / Dan is iedereen eng en is alles een gevaar.’ Misschien denken we dat we als media- en popcultuurwijze burgers aan schermverslaving of framing kunnen ontglippen, en dat enkel de familie Doorzon erdoor gegrepen wordt. Maar wanneer treden wij écht eens uit onze bubbel, en worden we één met een compleet ander perspectief?
Kunstenaar/filmmaker Kahlil Joseph brengt – naast geluid – het beeld en de interactieve installatiekunst mee, en ook de gave om onze blik op humane wijze te veranderen en in breder perspectief te plaatsen. Rode draad in Josephs werk is muziek: de visueel ingestelde virtuoos uit Seattle werkte al samen met Kendrick Lamar (m.A.A.d.), Flying Lotus (Until The Quiet Comes) en Beyoncé (Sorry). Maar het gaat ‘m niet alleen om een goed uitziende videoclip: Joseph zoomt in zijn werk verder uit van artiest naar maatschappij, van interpersoonlijke relatie naar cultuur. Zo snijdt hij ook thema’s op sociaal-cultureel niveau aan in zijn filminstallatie BLKNWS, die de vervormende functie van media verkent, met focus op hoe zwarte lichamen worden waargenomen en hoe zwarte verhalen worden verteld.
Middels een split screen-techniek zet Joseph historisch archiefmateriaal naast actuele beelden en schept zo zijn eigen nieuws, door juist zijn eigen invalshoek te gebruiken – een radicaal andere dan de dominante witte kijkdoos die het medialandschap domineert. Iedere editie van BLKNWS staat permanent in (online-)verbinding met de studio van de kunstenaar, waardoor er constant voor nieuwe input wordt gezorgd. Een eindeloze zwarte nieuwsuitzending, als het ware. Zo ook in het Bonnefanten Pinkpop-up museum 2022.
Voordat de door media in werking gezette assumptietrein op volle vaart gaat razen: het is niet alleen maar kommer en kwel in dit overrompelende kruispunt van mens en media. Kahlil Joseph liet in zijn eerste Europese expositie NEW SUNS – die in 2017 ook in het Bonnefanten te zien was – al ruimte voor nuance, dualiteit en paradox. Sterker nog, niemand minder dan proto-Afrofuturist Octavia Butler bleek de grote inspiratiebron van deze innemende expositie. De sciencefictionschrijver wist in een sneldicht namelijk de kosmische spanning tussen optimisme en pessimisme meesterlijk te vangen, met als conclusie de mogelijkheid om uit deze impasse te ontsnappen. Een prachtig nieuw toekomstbeeld lag daardoor in het verschiet.
Zo bevat het fragmentarische BLKNWS – dat voor het eerst te zien was in 2019 tijdens de Biënnale in Venetië – zowel beschimping als verheerlijking van zwarte cultuur, en versmelten fantasie en werkelijkheid in de installatie samen tot hoop en visie. Met zijn ongebruikelijke perceptie van onze alledaagse werkelijkheid laat Kahlil Joseph het zwarte leven voelbaar worden en zo dichtbij mogelijk komen, allemaal op een West-Europese plek waar dit perspectief soms zo ver van huis kan voelen. Ervaar het zelf en laat jezelf tussen al het rockgeweld en (p)optimisme van het Pinkpop-weekend verrijken met het werk van de man die menig favoriete videoclip naar een hoger niveau tilde.
BLKNWS van Kahlil Joseph is te zien op 17, 18 en 19 juni in het Bonnefanten Pinkpop-up Museum op Megaland, Landgraaf.
