Een gedachte-experiment: stel jezelf een ruimte voor met daarin de pioniers van de elektronische muziek. Got the picture? Mooi. Grote kans dat in het midden Kraftwerk statisch in vier-op-een-rij-opstelling synthesizers bespeelt, terwijl Giorgio Moroder achter het opnameglas de Moog Modular aanstuurt. Daft Punk knipt de samples, Brian Eno ligt weg te dromen op de studiosofa en Aphex Twin kijkt je vanuit een duister hoekje met een smerige grijns aan, broedend op iets dat waarschijnlijk enkel in NFT-vorm kan worden beluisterd.
Noem het gerust de werking van de machine: deze mannen staan vaak en prominent – niet zelden door forse media-aandacht en herhaalde blootstelling – op de voorgrond: of het nou gaat om elektronische muziek of een iconische rol binnen deze wereld van makers en spelers. Maar achter deze happy few gaan vele mooie verhalen van vergeten artiesten verloren. Vrouwelijke pioniers, welteverstaan. Sisters With Transistors breekt de stilte (opnieuw) en zet de verhalen van een aantal grensverleggende vrouwen binnen de elektronische muziek uiteen.
Dat wordt de notitieblok erbij dus. In Sisters With Transistors krijgt iedere onbezongen held van de elektronische muziek een aantal minuten lang haar eigen bulletin, het geheel aan elkaar gepraat door Laurie Anderson. Dat maakt van Sisters With Transistors eerder een klein spoorboekje richting nieuwe geluiden en verse inzichten dan een cultuurkritische femi-choronologie.
Hoewel er qua schermtijd en detail slechts aan het oppervlak wordt gekrast, is aan diepgang geen gebrek in de 85 minuten durende documentaire van debuterend documentairemaker Lisa Hovner. Vele van de in Sisters With Transistors behandelde namen zullen voor zelfs de grootste elektro-snobs geen gesneden koek zijn, en vrijwel allemaal zijn de tien subjecten in deze film (Anderson even niet meegerekend) ontketenaar van een sonische revolutie dan wel meester van een nieuw geluid.
Zo werpt Hovner al vroeg in haar debuutfilm licht op Clara Rockmore, de Litouwse die de theremin tot in de vingertoppen beheerste en menig liefhebber ontroerde middels versnipperde performances van klassiekers op het internet. Alhoewel het maar op een kier is, opent Sisters With Transistors de deuren naar moeilijk te bemachtigen archiefmateriaal, directe gesprekken met de artiesten en context rondom hun pionierswerk.
Krachtige beelden van bijvoorbeeld de stijlvolle Rockmore die een professor-doctor wel eens even laat zien hoe je een theremin-melodie niet verprutst, blijven daardoor net zo lang hangen als de vergezellende geluiden die leidden tot iconische melodieën, het definiërende geluid van een genre of het muzikale succes van (mannelijke) opvolgers.
Sisters With Transistors verricht een net zo radicale daad als de vrouwen die het belicht: vanuit de stilte en onderdrukking treedt de documentaire naar de voorgrond, altijd op zoek naar gloednieuwe, onderbelichte materie om te laten zien en horen. En zo kan Hovner er best nog wel drie ultra-boeiende delen achteraan rijgen. Bijvoorbeeld over SOPHIE, Imogen Heap, Kelly Lee Owens, Marie Davidson, Laurel Halo, TOKiMONSTA en nog vele andere onderbelichte vrouwen in (moderne) elektronische muziek. Klaar voor een kanteling van macht en informatie!
SISTERS WITH TRANSISTORS is te zien op IN-EDIT, het filmfestival dat zich richt op nieuwe muziekdocumentaires. Het festival start op 16 juni in Amsterdam en doet daarna ook Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven, Den Bosch en Groningen aan. Kijk hier voor meer informatie.
