Om half één ’s nachts schuiven hele families uit de omliggende wijken van Genk aan voor de uitsmijter van het tweedaagse Absolutely Free Festival (AFF): Omar Souleyman. De populariteit van de Syrische wereldster is doorgedrongen tot de allochtone bevolking van deze van oudsher arbeidersstad. Zelden zoveel mannen met Noord-Afrikaanse roots en dames met hoofddoekjes op een festival gezien.
Fotografie Tim Schrijnemakers, Willem Jongeneelen, Alexander Verlaak, Gaelle Spaas
Oma’s blijven veilig een paar meter achter de tent met die feestende menigte tijdens het optreden van Omar Souleyman. Zij bewaken de jongste aanwinsten van de familie in maxi-cosi’s die de 100 decibel slapend doorstaan. AFF is van nature geen multicultureel festival, daarvoor rockt het programma te veel en ook hiphop ontbreekt, maar het verbroedert wel, zoveel is duidelijk. AFF is vrij van entree, vrij van geest. Want ook dat is het voordeel van gratis ontdekkingsfestivals, daar komen dus ook mensen op af die anders niet kunnen gaan, of geen entree over hebben voor een affiche waar het lang zoeken is naar bekendere namen.
Prachtig zijn ook de vervreemde blikken van veel bezoekers tijdens de op zijn zachts gezegd noisy voorlaatste act op de mainstage van AFF: Gilla Band, het furieuze Ierse postpunk- en noiserockkwartet dat voorheen door het leven ging als Girl Band. In de hele wereld klinkt er geen enkele andere formatie als deze band. De snerpende mix klinkt erg industrial, nummers bestaan uit tot volwaardige tracks uitgerekte krassende intro’s die van Gang Of Four of The Fall hadden kunnen zijn, bij de tegendraadse ritmiek en afwijkende baslijnen zou iedere standaard rapper beide benen bij breken, maar vocalist/dichter Dara Kiely kan er moeiteloos al zijn boosheid en cynisme in kwijt. Het wordt in Genk een machtig optreden van een nog altijd in een niche hoek opererende, heerlijk eigenwijze band.
Ze bestaan dus nog, gratis toegankelijke festivals met een topprogrammering voor de ware popliefhebber in de alternatieve hoek. Gratis ja, of bijna toch. Het Absolutely Free Festival, wordt georganiseerd door muziek- én maatschappijliefhebbers op vrijwillige basis. De entree bedraagt namelijk drie te recyclen batterijen, want op die manier probeert de organisatie ook een duurzaam gedachtengoed mee te geven. Géén batterijen bij? Dan betaal je per persoon het symbolische bedrag van drie euro om binnen te mogen.
Het sinds 2008 gehouden AFF is een duurzaam festival op een werkelijk machtig mooie locatie: C-mine, de voormalige mijnlocatie van deze industriestad in Belgisch Limburg. Genk ligt 65 kilometer onder Eindhoven, 20 kilometer ten oosten van Maastricht. Dat zou voor Nederlanders dus geen probleem hoeven zijn. De bevolking van Genk heeft een mentaliteit van ‘niet lullen, maar poetsen’. Het is een soort Vlaams Rotterdam. Veel kleiner weliswaar, maar ook daar zijn ze verliefd op Cyriel Dessers (en kan de plaatselijk voetbalclub hem niet behouden) en hebben ze dus ook een gratis ontdekkingsfestival à la Metropolis.
Bij de 35 acts die tijdens deze tweedaagse in Genk aantreden, zijn er veel totaal onbekend of nog net aan een algehele doorbraak toe. In diverse uithoeken van de alternatieve sector van de indierock, electronic dance en de laatste jaren vaak zo verassende sterk uit de hoek komende Belgische new jazz. In die laatste categorie vallen Lupaganggang en Dishwasher op, in de dance-sector twee liveacts uit de stal van DEEWEE (Soulwax): het duo Asa Moto en de dit keer alleen opererende Bolis Pupil, die er naast het duo met Charlotte Adigéry en de band The Germans dus tevens een solocarrière op na houdt.
Een paar opvallende tendensen op AFF? Op de eerste dag vallen vooral de aanwezigheid van een aantal jonge, solo met elektronica opererende dames op: AYRA, Bonni Lu, maar vooral de daar zowel artistiek als muzikaal virtuoos bovenuit torende Dienne. Deze parel blijkt in een ander muzikaal leven de helft van het in Vlaanderen bekendere duo Lili Grace (spoor het album Silhouette op) te zijn. Dat vormt Dienne met haar zus Nelle Bogaerts en samen mochten ze al voor onder meer CocoRosie en Nils Frahm openen. Solo gaat het er minstens zo avontuurlijk aan toe. Hoewel niet altijd even gemakkelijk in het gehoor liggend, qua opbouw van de tracks en spel fascineert de veertig minuten durende set van seconde één tot aan het te vroege einde. Met toetsen, samples, loopings, diverse blaasinstrumenten (waaronder een dwarsfluit) en prachtige hoge vocalen creëert ze een sfeer die beroert, verwondert of naar adem doet happen. Hoe sterk die tracks met ook invloeden uit de moderne klassieke muziek zijn, viel ook Nicolas Jaar op. Op zijn platenlabel verschijnt later deze maand digitaal, en in november fysiek, het ongetwijfeld fascinerende debuut van Dienne.
Nog meer ontdekkingen? Zeker! Genoeg! Scalping, een Britse band uit Bristol die techno, noise en hardcore tot een duister, maar heftig dansfeestje maakt. Elektronica met analoge snaren én een strakke drummer die techno-fanaten soms ook laat headbangen. Dat laatste is ook de favoriete bezigheid van veel publiek bij Batsmasher, een nieuwe hardcore bende met leden uit Mind Rays en Teen Creeps uit Gent, als het strakke drumbeest Pieter de Wilde (ex-Raketkanon) dat met zijn vele breaks, tempowisselingen niet op het verkeerde been zet. Wat een energie heeft deze man.
In de tent genaamd XPRMNT, met een in het midden opgesteld podium, loopt hij soms een rondje rond het podium om zijn teveel aan energie kwijt te kunnen. Headbangers die de voorkeur geven aan tragere tempi konden de vingers aflikken bij de griezelig sterke set vol aardedonkere zware metalen van het trio Pothamus uit Mechelen. Hun optreden is te ervaren als één kolkende bezwerende trip richting het diepste gangenstelsel van de vroegere mijnen onder het festivalterrein.
Het niveau van de acts is op slechts een paar uitzonderingen na eigenlijk allemaal schrikbarend hoog. Ook de reeds iets bekendere namen stellen geen van allen teleur. Surprise act Whispering Sons, DIRK., Jan Verstraeten, Efterklang (in gezelschap van een Genks koor) en ILA, de laatste winnaar van de Nieuwe Lichting op Studio Brussel, ze doen precies wat van hen verwacht mag worden: een inspirerende set op de mat leggen. Het kleine team dat onder leiding van Lennart Janssen (muzikant in Statue) verantwoordelijk is voor de programmering durft voor een aantal originele ontdekkingen ook richting hun noorderburen te kijken.
Zo overtuigen zowel de eigenzinnige postpunk-klanken vol geweldige ritmiek en snarenpatronen van het Amsterdamse a fungus, als de liedjes van de meest blinkende parel aan de kroon van de Nederlandse underground: Tramhaus uit Rotterdam. Hun songs gaan er bij de Belgen in als koek. Als Lukas Jansen, die ontwapende zanger met dat matje in zijn nek, verontschuldigend vertelt dat het maximaal toelaatbare volume in deze tent eigenlijk te zacht is, heeft hij gewoon gelijk. Tramhaus mag/moet nog meer dampen. Desondanks: een feestje! Volgende editie dan maar op de mainstage?
Dat laatst overkomt YĪN YĪN. Die Nederlanders maken zoveel indruk tijdens de laatste versie van het festival vóór corona, dat ze nu vanaf de mainstage kunnen bewijzen waarom hun psychedelische funk vol oosterse patronen uit de 60’s en 70’s naadloos passen bij een festivalfeest als AFF. Zeker als de afsluiter van hun set te omschrijven valt als een D.I.S.C.O.-medley uit het Midden-Oosten van Maastricht. Dat ook de wereldse buikdansmuziek vol beats en techno-invloeden van de Syrisch-Arabische Omar Souleyman goed liggen bij het voltallige publiek in Genk, las je al in de opening van deze recensie.
De meest artistiek verantwoorde, virtuoos gespeelde wereldmuziek van het festival wordt echter rond middernacht gebracht door Dijf Sanders vanaf het Greenhouse podium. De naamgever van de band maakte her en der in de wereld (onder meer in Java) field recordings en deed daar inspiratie op. Die reproduceert hij nu allemaal via samples en vanachter zijn keyboard, terwijl hij zich bij laat staan door zowel de weergaloze drummer Simon Segers (De Beren Gieren, Sylvie Kreusch) als de meesterlijke blazer (sax, tuinslang) Matthias de Craene (Nordmann, MDCIII). Wat een drive, wat een finesse, wat een speelplezier. Oké, Dijf Sanders is natuurlijk niet echt een nieuwkomer, zijn weergaloze set was wel voor velen een van de vele grote ontdekkingen.
En laat dat nu precies het doel van dit ontdekkingsfestival zijn. Missie geslaagd dus. In totaal genoten dik 7000 bezoekers (een kleine 3000 op vrijdag, ruim 4000 op zaterdag) van AFF. Hopelijk hebben die genoeg gedronken, want dankzij onder meer die inkomsten heeft Genk ook in 2023 weer een AFF op deze prachtige locatie naast de machtige stukken erfgoed.
Gezien: 5 en 6 augustus op de C-Mine in Genk.
