The Rolling Stones houden van Nederland. En niet alleen van Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, maar ook Groningen mag zich met enige regelmaat verheugen op een liefkozend likje van de beroemde tong. In ’99 waren ze hier nog zelf, in een uitpuilend Stadspark. 24 jaar later stalt de grootste rock & roll band ter wereld z’n schatkamer uit in het Groninger Museum. Voor de tweede maal zelfs, want eind 2020 kon het hele arsenaal na de zoveelste nieuwe lockdown weer worden ingepakt. Nu is het dan eindelijk zover: the Stones are in town. En ze blijven nog tot januari volgend jaar.
‘Jumping Jack Flash, it’s a gas, gas, gas!’ Net als het hoofdkantoor van de Gasunie aan de horizon verschijnt, draait de chauffeur van Qbuzz z’n speakers een tikje harder. Toeval? Welnee, pure hekserij. Mick Jagger moet het markante gebouw opgemerkt hebben, toen de Stones op 2 juni 1999 twee uur lang het volgepakte Stadspark op z’n kop zetten. 24 jaar geleden alweer – en de anders zo flegmatieke Groningers hebben ’t er nog over. Geen band kan een stad zo overnemen als de Stones dat doen en de Groninger binnenstad werd dan ook dagenlang belegerd door tong-shirts uit alle windstreken. De hoofdstad van het noorden was even de rock & roll capital of the world.
En nu is het weer zover: de Stones zijn in de stad. Wie uit bus of trein rolt, loopt op de brug naar het centrum meteen tegen een levensgrote rode tong op. Die kennen we nog van tweeënhalf jaar geleden, toen het Unzipped-circus al in Groningen neerstreek. Tussen twee lockdowns in was het de gok waard, helaas gooide de realiteit roet in het eten. De drie verdiepingen vol gitaren, kostuums, artwork, handschriften, de reconstructie van Olympic Studios, het nagebouwde appartement aan Edith Grove; alles kon na een paar weken met mondjesmaat bezoek weer worden ingepakt. Het tourschema van Unzipped was voor jaren volgepland – en the road wacht op niemand.
Toch treffen we nu een lachende museumdirecteur in diezelfde studentikoze rommelkamers van Edith Grove – het flatje waar Mick Jagger, Keith Richards en Brian Jones in de begindagen van hun snel groeiende rhythm & bluesbandje leefden. En Andreas Blühm kan z’n geluk niet op. ‘Toen in 2020 duidelijk werd dat we maar beter dicht konden gaan, heb ik meteen met het management overlegd of Unzipped toch weer terug kon komen. Op korte termijn zou dat niet lukken, de tentoonstelling moest de halve wereld nog over en zou daarna eindigen in Londen. Gelukkig werd het ons toch gegund en nu hebben we een unicum in de museumwereld: dezelfde expositie die twee keer te zien is. Met hier en daar nog een toevoeging, maar die zie je zo vanzelf wel. Én wij hebben Unzipped hier nu als allerlaatst.’
We neuzen nog even rond in het uitgewoonde appartementje. Met veel oog voor detail ingericht, tot aan de schimmel op de etenswaren, lijken de drie kamers vol afgeragd meubilair, gekronkelde posters, gitaarkoffers en stapels vuil was- en beddengoed nog het meest op een zoekplaatje vol easter eggs. Alexis Korner’s Blues Incorporated en de Ricky Tick Club pronken aan de muur, de platen van Muddy Waters en Chuck Berry slingeren door de woonkamer, in het keukentje speuren we naar moeders instant cake en frozen steak… Je zou er uren naar willen turen, maar er is meer. Véél meer.
Die toegevoegde waarde waar Andreas Blühm het over had, raakt ons al meteen als we Edith Grove verlaten. Op exact dezelfde plek als twee jaar geleden staat het zilverkleurige Ludwig Sky Blue Pearl-drumstel van Charlie Watts, pontificaal in een verder lege zaal. In 2020 wisten we nog niet dat hij z’n laatste show als drummer van de Stones al gespeeld had – en zelfs toen was het al een monumentale binnenkomer. Anno 2023 is Charlie alweer bijna twee jaar uit de tijd en rest slechts de herinnering. Drie trommels, drie bekkens, een hi-hat en een krukje. Simpel en stijlvol, net zoals de man zelf. Eenvoud is de basis voor grootse dingen. En zo leidt de motor van de band ons de daadwerkelijke schatkamer in. Start me up!
Deels ouderwets rariteitenkabinet, deels hypermoderne, interactieve experience, blijkt Unzipped ook bij een herhaalbezoek een belevenis van jewelste. Drie verdiepingen vol muzikaal en vooral visueel spektakel, waarbij vele items meestal worden geduid door geschreven uitleg van de bandleden zelf. Hoewel de Stones de belichaming zijn van zo’n beetje ieder exces dat de rockhistorie rijk is (drank, drugs, dames), blijft de bezoeker de inmiddels gebruikelijke wijzende vingers en post-koloniale disclaimers bespaard.
Eén uitzondering wordt gemaakt, nota bene bij de enorme Ampeg-versterker in de reconstructie van de beroemde Olympic Studio: ‘DEZE VERSTERKER KAN EEN GELUIDSNIVEAU PRODUCEREN DAT PERMANENTE GEHOORSCHADE TOT GEVOLG KAN HEBBEN’, lezen we in koeienletters onder het begeleidende tekstje. Geen zorgen, we hear you. Al zien we er ook een bescheiden (middel)vingerwijzing naar de huidige, politiek correcte trends in. Want dwars en rebels zijn de Stones altijd gebleven.
Terug naar het verleden, door een woud aan curiosa. Een ereplaats voor het nieuwe pronkstuk van Unzipped revisited: de beschilderde Gibson Les Paul van Keith Richards, waarmee hij in de film van Jean-Luc Godard te zien is terwijl hij in diezelfde Olympic Studios Sympathy For The Devil opneemt. Ons oog valt ook op een ander kleinood uit de opslag van Keith: het Philips cassettespelertje waarmee het distorted gitaargeluid van Street Fighting Man werd gecreëerd – waarschijnlijk lag het er in 2020 ook al, maar keken we er in deze hoorn des overvloeds gewoonweg overheen. Want aan memorabilia geen gebrek, in de ruim opgezette zalen van het Groninger Museum.
Ook de latere jaren leveren genoeg aardigheidjes op: de schaalmodellen van de grote stadionpodia bijvoorbeeld, of de componenten van beroemde plaathoezen als Some Girls (’78) en Undercover (’83). Van de eerste zien we de evolutie vanaf de originele kappersadvertentie, de laatste toont ons eindelijk (voor wie zich er geen voorstelling van kon maken) de ongecensureerde pin-up die voor het artwork gekuist werd. Zelfs de papierwinkel is allesbehalve stoffig: contracten, tapedozen en sessielogs geloven we doorgaans wel, de ieniemienie-dagboekjes van Keith Richards zijn een regelrechte vondst (en nog leesbaar ook) en Ronnie Woods handgeschilderde setlists (waaronder die van Amsterdam, 2017) verdienen een tentoonstelling op zich.
En dan hebben we het nog niet eens over het échte werk gehad: de bonte stoet aan kostuums, die strategisch in meerdere etappes door de collectie staan opgesteld. Het witte ‘vlinderpak’ waarmee Jagger in ’69 door Hyde Park fladderde staat op ongeveer anderhalve meter van zijn cape van Altamont, die op zijn beurt weer geflankeerd wordt door de retestrakke zuurstok-outfit die Mick begin jaren ’80 in de stadions en de concertfilm Let’s Spend The Night Together droeg. Uitsmijter van de tweede verdieping zijn de zes verschillende jassen en gewaden die Mick Jagger tijdens de stadiontours gebruikte voor Sympathy For The Devil, in een roodgloeiende display die tot leven komt met oude beelden en het doordreunende voodoo-ritme van deze signature song. Een écht staaltje pure hekserij, de betovering is compleet – en dat middenin het nuchtere Groningen.
De derde verdieping brengt ons weer met beide benen op de grond, als we de Stones in de grote finale aan het werk zien in Havana in 2016, tevens vastgelegd in de film Havana Moon. De die-hards kennen het materiaal wel, al dreunen de vertrouwde klanken van Jumping Jack Flash nog prettig na als we ons weer op de museumbrug begeven. It’s a gas, gas, gas, indeed, zo’n middagje Unzipped in Groningen, en de traditionele eierbal lonkt.
Dan, midden op het She’s A Rainbow-zebrapad richting centrum, klingelt een bekende melodie ons tegemoet. Angie weerkaatst over de daken, vanuit het carillon van de Martinitoren in de verte. D’Olle Grieze groet z’n beroemde gasten, die niet lijfelijk aanwezig zijn, maar je hoort, ziet en voélt ze overal. Het gonst weer door Groningen: the Stones are in town. En dichterbij de grootste rock & roll band ter wereld gaan we de rest van het jaar niet komen. Oud en grijs zijn ze, net als de toren. Alles staat nog altijd recht overeind, bovendien. Want ook al zijn ze de tachtig voorbij, de Stones blijven voor eeuwig kids achter de rits.
Unzipped opent vrijdag 30 juni z’n deuren in het Groninger Museum en loopt door tot 21 januari 2024. Kijk hier voor tickets en info.
