Afgelopen donderdag overleed voormalig OOR-redacteur Bert van de Kamp (8 maart 1947 – 9 april 2020). Tom Engelshoven schreef een persoonlijk In Memoriam.
Openingsfoto Anton Corbijn
Enkele maanden geleden noemde ik Bert van de Kamp in een beschouwing over Nick Cave de beste popjournalist die Nederland ooit heeft gehad. Het is een eer om deze bewering hier nu nader toe te lichten, ook al is de directe aanleiding er een die bijzonder droevig stemt: Bert is dood.
BERT VAN de Kamp was een groot stilist. Hij kon met een paar zinnen de kern van een artiest of band raken. Zinnen die hem schijnbaar moeiteloos uit de pen vloeiden, die origineel waren, die je kon inlijsten. Bert was ook een groot duider, psycholoog en taxateur van (pop)muzikale kwaliteit. Hij herkende haarscherp of een artiest of band deugde of niet. Daar had hij een feilloze radar voor. Dat de artiest écht was, inhoud had, diepgang, iets te vertellen, ertoe deed. Voor nitwits, conformisten of na-apers had hij geen belangstelling. Hij was altijd op zoek naar oorspronkelijkheid, naar echtheid, naar het ware vuur. Hij was ook bijzonder trouw; als hij een artiest of band eenmaal in zijn hart had gesloten, liet hij deze ook nooit meer vallen.
Bert had een bijzonder oog voor de tekstuele kant van de popmuziek. Veel van zijn favoriete artiesten blonken uit op dat terrein. Bob Dylan, Bono (Bert kwam op U2 vanuit zijn liefde voor The Virgin Prunes), Lou Reed, Jim Morrison, Leonard Cohen, David Bowie, Peter Hammill, Peter Perrett (The Only Ones) en Townes Van Zandt. Berts favorietenlijst is lang. Genoemd moeten ook zeker worden The Fall, Pere Ubu, Kevin Coyne, Andy Pratt, Robert Wyatt, Tom Verlaine (Television), Captain Beefheart en The Pogues. Bert hield van Ierland en de Ierse cultuur.
ARTIESTEN VONDEN het fijn om door Bert geïnterviewd te worden. Velen waren aan hem verknocht. Hij maakte gewoon een praatje met ze, zei hij zelf. Hij was geen man van vlijmscherpe vragen. Hij bewonderde liever, hij benaderde hen als zielsverwanten. Vaak begreep hij hen beter dan ze zichzelf begrepen. Zonder poeha maakte hij met zijn verhalen duidelijk waarom wij, de lezers, ook bewonderaars en zielsverwanten van hen konden zijn, als we dat wilden. En welke voldoening ons dat kon geven.
Bert deelde zijn liefde voor wat hij goede muziek vond graag met de hele wereld. Hij bedreef de popjournalistiek ook nooit met de blik afgewend van de maatschappij of van de kunsten in het algemeen. Ook dat maakte zijn stukken zo inspirerend om te lezen. Als geen ander hielp hij je schoonheid en diepgang te ontdekken in muziek die hij zelf als verrijkend ervoer. Daarmee tilde hij niet alleen jouw beleving van (zijn favoriete) muziek naar een hoger niveau, maar ook de popjournalistiek in het algemeen.
BERT WAS mijn held. Hij was al mijn held voor ik midden jaren tachtig bij OOR kwam. Als tiener verslond ik zijn stukken. Door Berts interview met Leonard Cohen wist ik: dit wil ik later ook gaan doen. Bert was mijn held in de vele jaren dat ik hem van dichtbij mocht meemaken op de redactie en bij concerten (hij werkte ruim drie decennia voor OOR). Bert was aardig en behulpzaam voor jonge, nieuwe collega’s in het vak. Altijd bereid om je iets te leren en zijn ervaring met je te delen. Nooit wantrouwend. Hij was grappig en doorgaans mild, maar kon soms ook best streng uit de hoek komen (‘Leuk is niet genoeg’). Hij stelde zich nooit autoritair of uit de hoogte op, eerder vaak een beetje afzijdig en beschouwend. In conflicten stond Bert altijd aan de goede kant, hij kwam op voor de underdog, werkte nooit met z’n ellebogen, hij was ook nooit fanatiek, claimde nooit macht of aanzien. Hij was een fenomeen op zich. Bert zal altijd mijn held blijven.
HIJ WAS als een weersverschijnsel, een goedmoedige wolk, vol talent, kennis, inzicht en liefde voor muziek en literatuur. In 1994 was hij de eerste (en zeer terechte) winnaar van de Pop Pers Prijs. Namens U2 prees Bono hem eens omstandig de lucht in vanaf het podium in een volle ArenA, iets wat Bert volkomen ontging vanwege het slechte geluid achterin het stadion. Maar toen hij er naderhand van hoorde, was hij apetrots. Dan genoot hij.
Bert was in vele opzichten een grootheid. Maar achter de grote Bert school een lieve, zachtaardige man die soms kwetsbaarder was dan je zou verwachten. Bert was gewoon Bert. Een waarachtig ‘mens’, met zijn eigenaardigheden, ijdelheden, onzekerheden en (kleine) verongelijktheden. Iemand om ontzettend van te houden.
BIJ HET bericht van zijn overlijden plaatsten we op onze website een lang interview met hem uit 2011, naar aanleiding van het veertigjarig bestaan van OOR destijds. Hij haalt daarin herinneringen op aan zijn ruim dertigjarige carrière in de popjournalistiek. Prachtige anekdotes. Ik heb de uitgewerkte tape van het gesprek dat wij indertijd voerden op een zomerse dag bij Bert thuis in Den Bosch er nog eens bij gepakt. Eén passage vond ik toen blijkbaar te persoonlijk om in dat interview te publiceren. Nu vind ik ‘m juist passend. Woorden die getuigen van een rijk en gezegend leven.
‘Mijn vader zei vroeger als ik op mijn kamertje plaatjes zat te draaien: denk jij dat je met plaatjes draaien en boekjes lezen aan de kost kan komen later? Nou, het is natuurlijk wel grappig dat dat gelukt is. Ik heb met onbelangrijke dingen vaak pech. De bus rijdt altijd weg als ik eraan kom. Maar met belangrijke, zoals je job en je vrouw en dat soort dingen, heb ik ontzettend mazzel. Daarom zal ik ook nooit atheïst zijn. Ik heb zoveel blessings gekregen op belangrijke gebieden, ik ben zo’n mazzelpik, ik ben zo’n zondagskind, ik ben er zo doorheen gevaren dat ik het bestaan van God niet durf te loochenen, want als er eentje dankbaar mag zijn, dan ben ik het wel. En ik ben natuurlijk van huis uit katholiek opgevoed.’
Lees Bert’s klassieke interviews met onder andere Lou Reed (1975), Kate Bush (1979), J.J. Cale (1976), Peter Hammil (1977) en Steely Dan (1974) in Het Poparchief.
