‘Folk music needs a good editor.’ Hij lacht er een beetje besmuikt bij, alsof hij zelf ook wel weet dat hij nu een grens overgaat. Aidan als folkvernieuwer, hij gelooft het zelf ook niet helemaal.

Toch is dit de insteek van het avontuur dat hij in Where You’re Meant To Be aangaat, een muziekdocumentaire die vorig jaar oktober tijdens IDFA in première ging. Hij, stadsmens, man van neonlicht en glasscherven, verslaafd aan Twitter en YouTube, een jonge geest in een 44-jarig lichaam, gaat op zoek naar de ziel van het eeuwenoude Schotland, zoals die huist in de ballades die van generatie op generatie zijn overgedragen. Die traditie, versteend als de kolossen van Stonehenge, mythisch als het monster van Loch Ness, zal Aidan wel even opfrissen.

Je weet meteen: dit gaat fout.

Het is een geweldig idee dat haast niet anders dan hilarisch kon uitpakken. Geef Aidan een repertoire van oude folkballades, laat hem er eens flink op kauwen en de grootste brokken wegspoelen met een glas Guinness en stuur hem dan met zijn eigen interpretaties langs muffe dorpszaaltjes in de verste uithoeken van Schotland. ‘I’m shitting my pants’, zegt hij zonder te overdrijven vlak voor zijn eerste optreden in zo’n veredelde bingozaal vol bejaarde mannen en vrouwen voor wie The Carter Family zo’n beetje het toppunt van rock & roll moet zijn geweest. Daar zit Aidan dan, tussen de mensen aan een tafel, terwijl een keurige mevrouw in een bloemetjesjurk als eerste een paar traditionals a capella zingt. Zometeen moet hij. Zelden, zegt hij in de voice-over, heeft hij zich zo ver buiten zijn comfort zone begeven. Hier kent niemand hem. En hier zal niemand zich zijn optreden herinneren. Hij weet niet eens de juiste woorden van de liedjes die iedereen hier kent.

Zo naverteld klinkt het als een pisstake, maar dat is het allerminst. Aidan wil oprecht iets doen met de traditie. Hij is de eerste om toe te geven dat hij fuck all van folkmuziek weet, dat de meeste ballades hem als lachwekkend in de oren klinken, met dat archaïsche taalgebruik en die idiote metaforen, en dat hij op school nooit heeft opgelet tijdens geschiedenisles. Maar toen hij zich erin ging verdiepen stuitte hij op ‘de darker stuff’, zoals hij het zegt. Díe liedjes wil hij zingen. Hij gaat op bezoek bij Sheila Stewart, laatste telg van een familie van gipsyfolkzangers die de oude ballades daadwerkelijk van generatie op generatie heeft doorgegeven. Sheila, nazaat van Bette Stewart, fenomeen uit travellers kringen die net als haar dochter haar hele leven buiten de maatschappij heeft geleefd, geldt als het geweten van de Schotse alternatieve folk. ‘Sheila is a folk singer, not a singer of folk songs’, schetst een oude vriend haar status als stem van een uitstervend volk. ‘Ze staat in de traditie, ze leeft volgens de traditie, ze ís de traditie.’ We zien Sheila, een oud maar kranig vrouwtje van 77, voor het eerst als ze een konijn staat te villen in de keuken. Een fraai portret. De stad, die Aidan zo omarmt, heeft ze nooit gezien. Ze leeft op het land. De wildernis. Waar de tijd heeft stilgestaan en nooit iets gebeurt, en niemand dat als een gemis ervaart. Het contrast met Aidan, altijd op zoek naar nieuwe prikkels en stimulantia,  is enorm en dat is precies de kracht van Where You’re Meant To Be. Die kloof, gaan ze die overbruggen?

Aidan heeft een oude folkballade die door de Stewarts in het collectieve onderbewustzijn is gehouden bewerkt. The Parting Song, een variant op de oude Ierse traditional The Parting Glass. Hij wil zijn versie graag aan de laatste overlevende Stewart, de hoedster van de legacy,  laten horen. Hij wil van haar leren. In de auto speelt hij zijn versie aan Sheila voor. Zwijgend hoort ze het aan. Aidan heeft de woorden veranderd en ook nog eens verkeerd geïnterpreteerd. Ze leest hem ongenadig de les. ‘You’ve changed the message. That’s not on!’ En: ‘Know your history! You’ve got to know your history!’

Aidan, in een later shot als hij de oorwassing memoreert en wederom weinig interesse voor de geschiedenis aan de dag legt: ‘History is okay, but… I prefer the chaos of now, and the uncertainty of tomorrow.’

Sheila, in een ander shot, nog steeds geagiteerd: ‘I was disgusted. I’m sorry to say.’ Als het goed genoeg was voor mijn moeder en het was goed genoeg voor mij, dan is het toch zeker ook goed genoeg voor zo’n knul uit de stad?, zegt ze in ongeveer zoveel woorden.

Die spanning blijft de hele documentaire tussen de rockster en de folkzangeres hangen. Terwijl Aidan dieper en dieper het land intrekt met het busje met zijn vaste begeleiders Jenny Reeve, Stevie Jones en Michael John McCarthy, houden ze sporadisch contact. Het is een zware leerschool. Als hij weer eens voor een zaaltje met oude van dagen staat, spreekt hij zijn gedachten hardop uit: ‘Ik denk niet dat jullie je Britpop herinneren, is het? Als Britpop een party was, dan was Arab Strap, mijn eerste band, een beetje als de hangover.’ Waarna mooie beelden van vroeger volgen. Arab Strap en woedende inwoners uit Falkirk. Arab Strap op tournee met Mogwai.  ‘Maar’, concludeert hij dan, ‘hangovers don’t last forever’. En dus zet hij nog maar eens The Parting Song in, zíjn Parting Song.

Ze treden op in plattelandsdorpen als Cullerlee in Aberdeenshire en op een kerkhof bij Loch Ness. Steeds vaker krijgt Aidan, storyteller par excellence en daarmee niet zo gek veel verschillend van de oude folkzangers, de lachers op zijn hand met zijn schunnige grappen. De traditional I’m A Rover wordt opgeleukt met eigentijdse fenomenen als texting en sexting, er wordt voorzichtig meegezongen, whiskyglazen worden gehesen, een man in kilt waagt een dansje. De country houdt van die rare man met die baard. Missie geslaagd. Zeker als hij ook de kids en hipsters in Aberdeen laat kennismaken met de vergeten roots van hun land.

Toch blijft de twijfel. Aidan voelt zich een passant. Hij is overbodig. De ballads hebben hem niet nodig, de ballads leven voort in de mensen die hij tijdens deze reis ontmoet. Zíj vormen de ziel van het land die hij zoekt.‘Folk music was your world, I was just passing through’, spreekt hij tot de geest van Sheila Stewart, die nog voor het voltooien van de documentaire overlijdt.

Maar niet voordat ze in de grote finale aan de zijde van Aidan schittert op het podium van de Barrowlands en de knul uit de stad daarmee haar zegen schenkt. Wat ging er door je heen toen je door de straten van Glasgow reed op weg naar de Barrowlands?, vraagt Aidan zich na haar dood af. De hel, in Sheila’s ogen. Hemel op aarde, volgens Aidan. ‘Know your history, you said…’ Wel, geen concertzaal in Schotland kent zo’n imposante geschiedenis als de Barrowlands. Dit is zíjn geschiedenis. De opening van de ballroom in de fifties, de beat-explosie in de sixties, het verval in de seventies, de wederopstanding in 1983, toen Simple Minds er voor het eerst optraden en een nieuwe tijd  aankondigden, waarna alle groten der aarde volgden. David Byrne in 1989, dat was zíjn eerste keer in de Barrowlands. ‘This room has seen just about anything, but is hasn’t seen you’, mijmert de zanger over Sheila.

Ze zit nors aan een tafeltje achterin de zaal als Aidan en zijn band zich met steeds meer gemak en plezier door hun set van folkballades werken. In de toegift doen ze The Parting Song, háár Parting Song. De zaal ontploft. Dan strompelt Sheila van haar tafetje naar het podium voor haar moment. ‘This is the original version’, zegt ze bits en zingt.

‘Come friends and companions
Come join me in rhyme
And lift up your voices
In chorus with mine
Let’s drink and be merry
All grief to refrain
For we may or may never
All meet here again’

Ze zouden elkaar na die avond nooit meer zien. Op een dag hoorde Aidan dat ze was overleden.

Where You’re Meant To Be is opgedragen aan Sheila Stewart (1937-2014). De dvd van de documentaire en de cd met liedjes uit de film (op Kiss My Beard Recordings in Glasgow, ik denk dat het Aidans eigen label is) zijn te bestellen via www.whereyouremeanttobe.com.

Lees ook:
Pt. 1: The First Big Weekend (donderdag 8 juni)
Pt. 2: Girls Of Summer (vrijdag 9 juni)
Pt. 3: New Birds (zaterdag 10 juni)
Pt. 4: Cherubs (zondag 11 juni)
Pt. 5: Fucking Little Bastards (maandag 11 juni)
Pt. 6: Here We Go (dinsdag 12 juni)
Pt. 7: The Greatest Story Ever Told  (woensdag 13 juni)
Pt. 8: A New Heart (donderdag 14 juni)
Pt. 10: Piglet (zaterdag 16 juni)