Klarinetten, koperblazers, koorpartijen, een legertje fluitisten met namen die op -dóttir eindigen, Björks eigen intrigerend rondzwevende stem en een batterij loeiharde gabberbeats – laat het maar aan Björk Gudmundsdóttir over om daar een samenhangende plaat van te maken, een plaat die bij vlagen mateloos ontroert en je ook nog eens op een bescheiden doch dringende manier tot actie opport.

Fossora (‘graafster’, de vrouwelijke vorm van iemand die graaft, maar dan in het IJslands) is getekend door de coronalockdown die Björk zelf niet eens als zo onplezierig ervoer. Het gaf haar de ruimte voor huisfeestjes waarop ze haar dj-hobby kon uitvoeren (dat mocht bij ons niet eens) en dat draaide steevast uit op een portie lijf-en-leden-opschuddende gabber. Daarnaast was er de dood van Hildur Rúna, haar hippiemoeder – onderwerp van zeker drie diep ontroerende liedjes, waar Björks kinderen op meedoen. Want dit gaat ook over generaties. Niet alleen deze liedjes, niet alleen deze plaat, maar het hele menselijke bestaan. Als we ons geen rekenschap geven van het erfgoed van de generaties vóór ons en onze verantwoordelijkheid voor de generaties ná ons en de wereld die we voor hen achterlaten, heeft het allemaal weinig zin.

‘Into sorrowful soil our roots are dug’, heet het in Sorrowful Soil. Een instrumentaal nummer, met gesampelde, woordloze stemmen, heet Mycelia, meervoud van mycelium: het netwerk van draden dat verschillende schimmels verbindt, een metafoor waarvan we sporen terugzien in openingsnummer Atopos: ‘Our union is stronger than us / Hope is a muscle (…) That allows us to connect.’ O, en die gabberbeats? Die worden dus in dit nummer en een ook verderop (Trölla-Gabba) neergelegd door Gabber Modus Operandi, een duo uit Bali, Indonesië – wat een interessante, postkoloniale draai geeft aan dit genre, stevig geworteld in de Nederlandse polder. En op een of andere manier klinken die beats dus volkomen logisch en organisch in de geluidenwereld die Björk hier optrekt. Haar zangmelodieën vlinderen over de beats en de koren van klarinet, fluit, strijkers en zang. Björk lijkt net zo hard op weg naar een soort modern-klassiek universum als Scott Walker in zijn latere dagen. Wees niet bang voor academisch gefrutsel: Björk graaft diep en raakt zo ook de bodem van jouw hart.

Neem nu een halfjaarabonnement (€34) op OOR en ontvang ‘Fossora’ van Björk gratis op vinyl! Als je een jaarabonnement (€66,95) neemt kun je twee platen uitkiezen. Kijk hier voor het aanbod.