‘Mooie stem, niks te melden.’ Nee, onze recensie van Sam Smiths The Thrill Of It All (2017) loog er niet om. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en kun je je afvragen: waar staat Sam Smith eigenlijk niet voor? Body positivity, queer zelfexpressie, acceptatie van non-binaire personen in de mainstream – van ‘de tweede Adele’ en maker van radiovriendelijke ballads is Smiths reputatie getransformeerd naar dat van een queer-icoon in the making.
Fotografie Marc Prodanovic
Natuurlijk gaat dat niet zonder de controverse. Waar de Britse pers de huidige Gloria-tour, vernoemd naar Smiths laatste album, lovende reviews gaf, barstte online de discussie los. Vulgair, niet geschikt voor kinderen, zelfs het woord ‘satanisch’ viel. Een beetje de kritiek die Lil Nas X, Lady Gaga en Madonna door de jaren heen kregen, je kent het wel. Niet dat de concertgangers dinsdagavond afgeschrikt zijn door conservatieve Britten: nee hoor, het publiek staat en masse in de uitverkochte Ziggo Dome. Een diverse menigte: van TikTok-tieners tot moeders en dochters met schattige regenbooghartjes op hun wangen. Zouden zij weten van Smiths nieuwe imago, of schrikken ze zich straks een hoedje?
Klokslag kwart voor negen verschijnt een eenzame figuur op het podium, die het witte doek wegtrekt. Wat een decor trouwens: een gigantisch gouden beeld van de slapende Hermaphroditus, een Griekse god met beide geslachtskenmerken. De boodschap is duidelijk: queer zelfexpressie is van alle tijden. Smith verschijnt uit de onderrug van de gouden god, gekleed in een witte blouse en stropdas en gouden korset. De eerste van drie acts deze vanavond, getiteld Love, is begonnen. De set start met Stay With Me, één van Smith’s grootste nummers, gevolgd door nog een salvo aan hits goed voor miljarden streams op Spotify. Zelfs de grootste hater moet toegeven: het is indrukwekkend hoeveel hits Smith heeft verzameld in slechts tien jaar tijd. En nog indrukwekkender is de arena die ze woord voor woord meeschreeuwt.
Hoe zou het Mia en Dion trouwens vergaan, daar in Liverpool? De entourage van Smith schrééuwt namelijk kitsch en Eurovisie. Een vingerknippend achtergrondkoor gekleed in goud, dansers in fluorescerende glitterpakjes… ja, de Brit schurkt tegen alle regels van de goede smaak aan. Maar Smith verkoopt zelfs de vele clichés leuk, met een charmant lachje hier, een heupwiegje daar en een goede dosis zelfvertrouwen. En Smith heeft nóg iets waar Mia en Dion jaloers op kunnen zijn: een stem uit duizenden.
De intermezzo’s tussen de liedjes door zijn ook een innerlijke zucht waard: volg je dromen, trek je shirts uit, get sexy! Emotioneel wordt het pas als Smith begint over de laatste show in Ziggo Dome in 2018 en hoeveel er in vijf jaar veranderd is. Fans zullen wel weten hoe Smith toen op het podium stond: in een simpel maatpak, ballads zingend, geen spoor van goud en glitter. Zouden ze dan vanavond de échte Sam Smith gaan zien?
Dat lijkt er wel op tijdens de tweede act, Beauty. Smith verschijnt in een paarse jurk en diadeem met Queer-opschrift. En dat is meteen het probleem met het tweede hoofdstuk: het gaat te traag, het is te letterlijk. Een rits aan gastmuzikanten verschijnt, de dansers zorgen vooral voor gegniffel bij het publiek. En dan de overgang naar de derde act, Sex. De dansers glijden twerkend van Hermaphroditus af, dansen wel héél dicht bij elkaar, eerder flauw – bedoeld om te shockeren – dan sexy.
Verbetering komt er pas nadat de setlist dansbaarder wordt. Smith zingt I’m Not Here To Make Friends, de laatste hitsingle (inclusief, hoe kan het ook anders, controversiële videoclip) in een gigantische roze mantel. Latch en een cover van Donna Summers I Feel Love worden vergezeld van een lichtshow die niet zou misstaan op ADE – en eindelijk verandert de Ziggo Dome in de gayclub die Smith voor ogen had.
De laatste act Sex, slechts drie liedjes lang, staat in het teken van Smith’s innerlijke bevrijding. Human Nature, een sterke cover van Madonna, zingt de Brit in slechts een leren string en netkousen. ‘Express yourself, don’t repress yourself’ – aldus de Queen of Pop. En wie zijn wij om haar ongelijk te geven?
Afsluiter van de avond is TikTok-hit Unholy. Smith verschijnt in een hoed met duivelshoorntjes en een drietand. Een symbool van het kwaad? Welnee: eerder een teken van iemand die precies weet hoe je speels van controverse gebruik moet maken. Het gouden decor wordt in de fik gezet, telefoonschermen gaan de lucht in, zelfs de meest preutse toeschouwers zingen mee. Nee, Sam Smith is hier niet om vrienden te maken met de gevestigde orde. Maar de Brit heeft er na vanavond vast een hoop lovers bij gekregen.
Gezien: 9 mei 2023 in Ziggo Dome, Amsterdam.
Gratis naar Pinkpop met OOR!
Kijk hier voor de actie.
